Με αφορμή την 8η Μάρτη, Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, θυμόμαστε γυναίκες από τον χώρο της επιστήμης και της τέχνης, ακτιβίστριες αλλά και απλές εργαζόμενες, οι οποίες κατάφεραν να σπάσουν τα κυρίαρχα στερεότυπα, να διεισδύσουν σε ανδροκρατούμενους χώρους και να αλλάξουν τον κόσμο όπως τον γνωρίζουμε- η κάθε μία με τον δικό της τρόπο.
Μαρί Κιουρί – Η παθιασμένη φυσικοχημικός
Οι αναγνώστες του BBC History κατέταξαν το 2018 τη Μαρία Κιουρί (γνωστή και ως Μαντάμ Κιουρί) στην κορυφή του καταλόγου των 100 γυναικών που άλλαξαν τον κόσμο. Ήταν η πρώτη γυναίκα που κέρδισε το βραβείο Νόμπελ για τη δουλειά της πάνω στη ραδιενέργεια (1903) και η πρώτη που κατάφερε να αποκτήσει έδρα στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης. Το 1911 κέρδισε δεύτερο Βραβείο Νόμπελ στη Χημεία για την ανακάλυψη δύο νέων χημικών στοιχείων, του πολώνιου και του ράδιου. Η ζωή της σημαδεύτηκε από ένα ερωτικό «σκάνδαλο» με νεότερο και παντρεμένο συνάδελφο της το οποίο ξεσήκωσε τα συντηρητικά αντανακλαστικά της εποχής της. Μεγάλωσε στη Βαρσοβία και παρακολουθούσε επιστημονικές διαλέξεις στα κρυφά, αφού οι γυναίκες δεν είχαν δικαίωμα να σπουδάσουν στο Πανεπιστήμιο. Μετακόμισε στο Παρίσι και έζησε με τεράστιες οικονομικές δυσκολίες για αρκετά χρόνια σε ένα μικρό παταράκι. Πολέμησε τον αντισημιτισμό και την ξενοφοβία της εποχής της. Η μακρόχρονη έκθεση στη ραδιενέργεια τελικά της κόστισε την ζωή και πέθανε το 1934.
Καλλιρόη Παρρέν – Από τις πρώτες φεμινίστριες
Διανοούμενη και δημοσιογράφος από την Κρήτη, η οποία συνέβαλε καθοριστικά στη δημιουργία του φεμινιστικού κινήματος και στην προώθηση των δικαιωμάτων της γυναίκας στην Ελλάδα. Στις 8 Μαρτίου του 1887 εξέδωσε την εβδομαδιαία «Εφημερίδα των Κυριών», την πρώτη γυναικεία εφημερίδα στην Ελλάδα. Είχε παραδώσει στην κυβέρνηση του Τρικούπη 2.850 υπογραφές γυναικών υπέρ της γυναικείας εκπαίδευσης και έδωσε μάχη για την κατοχύρωση του δικαιώματος του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι στις γυναίκες. Άφησε πίσω της ένα πλούσιο συγγραφικό έργο με σημαντικότερα έργα την «Ιστορία της γυναικός», τη «Χειραφετημένη», «Το νέον Συμβόλαιον» (1902) και το τρίπρακτο δράμα «Η νέα γυναίκα» το οποίο ανέβηκε στο θέατρο από τη Μαρίκα Κοτοπούλη.
Ρόζα Παρκς – Η γυναίκα που είπε το μεγάλο «όχι»
Η απλή μοδίστρα που αρνήθηκε να παραχωρήσει τη θέση της στο λεωφορείο σε έναν λευκό επιβάτη στο Μοντγκόμερι της Αλαμπάμα το 1955 ήταν ο άνθρωπος που έδωσε τεράστια ώθηση στο κίνημα για ισότητα και πολιτικά δικαιώματα στις ΗΠΑ. Την ημέρα που η Ρόζα Παρκς καταδικάστηκε για παραβίαση του νόμου διαχωρισμού, ξεκίνησε ένα μεγαλειώδες μποϊκοτάζ των λεωφορείων από αφροαμερικανούς που κράτησε περίπου έναν χρόνο με επικεφαλής τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ jr. Το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ αποφάνθηκε τελικά ότι ο διαχωρισμός στα λεωφορεία ήταν αντισυνταγματικός, ενώ στο μεταξύ η Παρκς είχε απολυθεί από την εργασία της. «Δεν ήμουν κουρασμένη σωματικά…Όχι, είχα απλά κουραστεί να υποχωρώ», είχε γράψει στην αυτοβιογραφία της.
Nelly’s – Ένας μύθος για τη φωτογραφία
Η Nelly’s γεννήθηκε στο Αϊδίνι το 1899 (το πραγματικό της όνομα ήταν Έλλη Σουγιουλτζόγλου) και στα δεκαεννιά της χρόνια έζησε τα γεγονότα της σφαγής του Αϊδινίου τα οποία την επηρέασαν βαθιά. Η οικογένειά της εγκαταστάθηκε στη Σμύρνη, εκείνη όμως συνόδεψε τον αδελφό της στη Δρέσδη. Αρχικά το όνειρο της ήταν να σπουδάσει μουσική και ζωγραφική, όμως τελικά «μαγεύτηκε» από την τέχνη της φωτογραφίας. Τη δεκαετία του ’20 εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα και έστησε ένα μικρό στούντιο στην οδό Ερμού. Άρχισε να εστιάζει στα ολόσωμα πορτρέτα και να πειραματίζεται με τα φώτα. Η ματιά της ήταν ιδιαίτερα τολμηρή για την εποχή της. Φωτογράφισε τη Μόνα Πάεβα το 1925 -ήταν η πρώτη μπαλαρίνα της Opera Comique – στο στούντιό της και μετά στον Παρθενώνα να χορεύει, αλλά και γυμνή. Κατάφερε να αποτυπώσει μοναδικά την κοινωνία του Μεσοπολέμου και να φωτογραφίσει σπουδαίες προσωπικότητες της εποχής της όπως ο Βενιζέλος, ο Παλαμάς, η Εύα Πάλμερ κά.
Μαρία Κάλλας – Η ντίβα της όπερας
Έζησε μια θυελλώδη και ταραχώδη ζωή, με στιγμές δόξας και αποθέωσης, αλλά και αποκαθήλωσης. Η γυναίκα με τη μοναδική φωνή καθόρισε την εξέλιξη της μουσικής με τις αξεπέραστες ερμηνείες και την απαράμιλλη λάμψη της. Η προσωπική ζωή της σχολιάστηκε εκτενώς και ο μύθος που δημιουργήθηκε γύρω από το όνομα της ξεπέρασε κάθε προηγούμενο.«Για μένα το τραγούδι είναι απόπειρα ανύψωσης στα ουράνια, όπου όλα είναι αρμονία», είχε γράψει στα απομνημονεύματα της.
Μαλάλα Γιουσαφζάι – Για το δικαίωμα στην εκπαίδευση
Είναι η νεότερη κάτοχος βραβείου Νόμπελ στον κόσμο, η οποία σε ηλικία 11 ετών επέζησε από επίθεση με σφαίρα που δέχτηκε μέσα σε σχολικό λεωφορείο. Πάλεψε σκληρά για το δικαίωμα των κοριτσιών στην εκπαίδευση στο Πακιστάν. Σε ηλικία μόλις 11,5 ετών δημιούργησε ένα προσωπικό μπλογκ στο οποίο περιέγραφε τις δυσκολίες που αντιμετώπιζαν οι γυναίκες και τους περιορισμούς στην καθημερινότητα τους. Τα θέματα ενδοοικογενειακής βίας, η σεξουαλική παρενόχληση στους χώρους εργασίας, τα βασανιστήρια και οι ακρωτηριασμοί γυναικών αποτελούν δυστυχώς καθημερινό φαινόμενο. «Αυτό το βραβείο δεν είναι μόνο δικό μου. Ανήκει σε όλα εκείνα τα ξεχασμένα παιδιά που θέλουν να μορφωθούν. Σε όλα εκείνα τα τρομαγμένα παιδιά που επιθυμούν ειρήνη, σε όλα εκείνα τα παιδιά που τους έχουν στερήσει τον λόγο και λαχταρούν την αλλαγή», δήλωσε κατά την απονομή του Νόμπελ Ειρήνης.
Φρίντα Κάλο – Η σπουδαία ζωγράφος
Είναι η πιο δημοφιλής μεξικανή καλλιτέχνιδα στον κόσμο, μία γυναίκα που ξεχώρισε και άφησε το προσωπικό στίγμα της μέσα στον ωκεανό των ανδρών ζωγράφων. Η Φρίντα Κάλο πέρασε μεγάλο μέρος της ζωής της μέσα στο σπίτι, εξαιτίας σοβαρών προβλημάτων υγείας που αντιμετώπιζε. Σε ηλικία 18 χρόνων ένα ατύχημα την άφησε με σπασμένη σπονδυλική στήλη και αρκετούς τραυματισμούς που την καθήλωσαν. Ζωγράφιζε στο κρεβάτι της, συχνά με έναν καθρέφτη μπροστά στο πρόσωπο της για να μπορεί να δημιουργεί τα διάσημα πορτρέτα της.
Αλίς Γκάυ – Η γυναίκα με τις «κινούμενες εικόνες»
Ήταν η πρώτη γυναίκα κινηµατογραφίστρια και η πρώτη που πειραματίστηκε µε ειδικά εφέ στο σινεµά. Πριν από την εδραίωση της βιοµηχανίας του Χόλλυγουντ, ήταν επίσης η µοναδική γυναίκα ιδιοκτήτρια µεγάλου κινηµατογραφικού στούντιο στην Αµερική. Μέσα σε δύο χρόνια κατάφερε να σκηνοθετήσει πάνω από 1.000 ταινίες. Το έργο της παρέμεινε για καιρό στην αφάνεια, όμως η Επιτροπή Κινηματογράφου με συντονιστή τον Μάρτιν Σκορτσέζε έδωσαν μεγάλη μάχη για να μπει το όνομα της στην «Λεωφόρο της Δόξας» κάτι που συνέβη τελικά το 2013.
Ρόζαλιντ Φράνκλιν – Η «αφανής» επιστήμονας
Σπουδαία ερευνήτρια η οποία τον Μάιο του 1952 κατάφερε να αποτυπώσει πρώτη σε φωτογραφία τη δομή του ανθρώπινου DNΑ, ανοίγοντας τον δρόμο για εντυπωσιακές ιατρικές ανακαλύψεις. Ολοι οι συνεργάτες της έγιναν διάσημοι και πήραν Νόμπελ. Η ίδια όμως όχι. Τη δεκαετία του ’50 οι γυναίκες επιστήμονες στον χώρο της έρευνας ήταν ελάχιστες. Η Ρόζαλιντ Φράνκλιν κατάφερε να ξεπεράσει με το έργο της τους περιορισμούς της ανδροκρατικής επιστήμης.
Μπίλι Χόλιντεϊ – Η μεγάλη κυρία της τζαζ
Γεννήθηκε το 1915 στη Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ και βίωσε πολλές μορφές έμφυλης βίας και κακοποίησης από παιδί. Ο πατέρας της την εγκατέλειψε για να γίνει κιθαρίστας της τζαζ, ενώ μεγάλωσε σε διαφορετικά σπίτια συγγενών. Σε ηλικία 11 ετών έπεσε θύμα απόπειρας βιασμού και σε ηλικία 13 ετών εργάστηκε σε οίκο ανοχής στο Χάρλεμ μαζί με τη μητέρα της και συνελήφθη για πορνεία. Το 1930 ξεκίνησε να τραγουδάει σε μικρούς χώρους στο Μπρούκλιν ανακαλύπτοντας το μεγάλο ταλέντο της. Το κλασικό τραγούδι «Strange Fruit» αναφέρεται στη βία ενάντια στους αφροαμερικανούς στις ΗΠΑ. Πέθανε το καλοκαίρι του 1959 νικημένη από τις εξαρτήσεις.
