Καθώς το κλίμα της Γης αλλάζει, όλο και περισσότερα ακραία καιρικά φαινόμενα σημειώνονται σε ολόκληρο τον πλανήτη. Τα κύματα καύσωνα σπάνε ρεκόρ στη γη και στους ωκεανούς, οι βροχοπτώσεις, οι έντονες πλημμύρες, οι πολυετείς ξηρασίες, οι ακραίες πυρκαγιές και οι εκτεταμένες πλημμύρες γίνονται όλο και πιο συχνές και έντονες.
Οι ανθρώπινες ενέργειες από τη βιομηχανική επανάσταση με την καύση ορυκτών καυσίμων έχουν προκαλέσει ταχεία αύξηση των αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα. Καθώς το διοξείδιο του άνθρακα, το μεθάνιο και άλλα αέρια αυξάνονται, λειτουργούν ως κάλυμμα, παγιδεύοντας τη θερμότητα στην ατμόσφαιρα και ανεβάζοντας τη θερμοκρασία του πλανήτη. Η θερμότητα με τη σειρά της επηρεάζει τον κύκλο του νερού, αλλάζει τα καιρικά μοτίβα και λιώνει τους πάγους της ξηράς, με αποτέλεσμα να επιδεινώνονται τα ακραία καιρικά φαινόμενα.
Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Γραφείο Κλίματος της Ε.Ε., για τα επόμενα χρόνια θα πρέπει να περιμένουμε:
- Ζέστη και κρύο: Η μέση θερμοκρασία του αέρα θα σημειώσει σταθερή άνοδο σε όλη την Ευρώπη.
- Υγρασία και ξηρασία: Αναμένονται αλλαγές στις βροχοπτώσεις με σημαντική διαφοροποίηση από περιοχή σε περιοχή της Ευρώπης: έντονες βροχοπτώσεις στα βόρεια, πιο ακραία φαινόμενα στην κεντρική Ευρώπη και μεγαλύτερος κίνδυνος ξηρασίας στον νότο.
- Άνεμοι: Η ένταση των καταιγίδων αναμένεται να αυξηθεί σε ολόκληρη την Ευρώπη, αλλά οι αλλαγές στη συχνότητα αναμένεται να διαφέρουν μεταξύ των περιοχών.
- Χιόνι και πάγος: Οι χιονοπτώσεις αναμένεται να μειωθούν στην κεντρική και νότια Ευρώπη.
- Παράκτιες περιοχές: Η στάθμη της θάλασσας θα ανέβει σε όλες τις περιοχές εκτός από τη βόρεια Βαλτική Θάλασσα.
- Θάλασσες: Η θερμοκρασία της επιφάνειας της θάλασσας προβλέπεται να αυξηθεί σε όλες τις ευρωπαϊκές θάλασσες, με σχετική αύξηση των θαλάσσιων καυσώνων. Οι θάλασσες της Ευρώπης αναμένεται επίσης να γίνουν πιο όξινες.
Τα ακραία καιρικά φαινόμενα θα πυκνώσουν και θα γίνουν ακόμη πιο έντονα και δύσκολα αντιμετωπίσιμα.
- Η αποτυχία της πιο σύγχρονης πόλης του κόσμου
Οι πλημμύρες στο Ντουμπάι απέδειξαν πώς ακόμη και ο πιο σύγχρονος πολεοδομικός σχεδιασμός μπορεί να αποτύχει μπροστά στα φαινόμενα που φέρνει η κλιματική αλλαγή. Σε έναν κόσμο που χαρακτηρίζεται από αυξανόμενη πιθανότητα ακραίων καιρικών φαινομένων οι πόλεις είναι αθωράκιστες. Το Ντουμπάι χτίστηκε πάνω στην άμμο, ένα φυσικό περιβάλλον που αφήνει το νερό να εισχωρήσει στο έδαφος πολύ εύκολα. Όμως ρίχνοντας τεράστιες ποσότητες σκυροδέματος στο φυσικό έδαφος οι κατασκευαστές ουσιαστικά εμπόδισαν την απορρόφηση του νερού. Ακόμη και παλαιότερες πόλεις με δοκιμασμένα συστήματα αποχέτευσης αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα, όπως η Νέα Υόρκη που το περασμένο φθινόπωρο βρέθηκε με πλημμυρισμένα σχολεία, δρόμους και σπίτια, καθώς και το μετρό και τον σιδηρόδρομο, αφού η βροχόπτωση μίας ημέρας ήταν πολλαπλάσια από αυτήν ενός μήνα. Χωρίς την κατάλληλη προετοιμασία για ακραία κλιματικά φαινόμενα οι αποχετεύσεις δεν μπορούν να απορροφήσουν το υπερβολικό νερό, οδηγώντας νομοτελειακά σε πλημμύρες.
2. Πρωτοφανείς πλημμύρες στη Λιβύη με 5.000 νεκρούς
Η κακοκαιρία Ντάνιελ, αφού πρώτα έπληξε με σφοδρότητα την Ελλάδα πλημμυρίζοντας τον Θεσσαλικό κάμπο, συνέχισε στη Βουλγαρία και την Τουρκία, για να καταλήξει στις 10 Σεπτεμβρίου του 2023 στη Λιβύη, όπου προκάλεσε καταστροφικές πλημμύρες στην πόλη Ντέρνα. Η καταιγίδα έσπασε τα φράγματα και εξαφάνισε ολόκληρες γειτονιές. Οι πλημμύρες σκότωσαν περισσότερους από 5.000 ανθρώπους και προκάλεσαν τεράστιες ζημιές σε κρίσιμες υποδομές. Ειδικοί εκτιμούν ότι το φαινόμενο ήταν αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής, καθώς η καταιγίδα Ντάνιελ ταξίδευε αργά στη Μεσόγειο και αντλούσε πρόσθετη ενέργεια από τη θερμοκρασία της θάλασσας, η οποία ήταν δύο έως τρεις βαθμούς πάνω από τον μέσο όρο του Σεπτεμβρίου. Αυτή η αυξημένη για την εποχή ζέστη τροφοδότησε ισχυρότερους ανέμους και έκανε τον αέρα να συγκρατεί περισσότερη υγρασία. Όταν έπληξε τη βόρεια ακτή της Λιβύης έριξε περίπου 400 χιλιοστά βροχής στην Ντέρνα μέσα σε μόλις 24 ώρες. Ο μέσος όρος για τον Σεπτέμβριο στην πόλη είναι μόλις 1,5 χιλιοστό, σύμφωνα με το Παρατηρητήριο Γης της NASA.
3. Πυκνό χιόνι στο Λος Άντζελες
Το Λος Άντζελες στην Καλιφόρνια είναι συνώνυμο της ηλιοφάνειας, των υψηλών θερμοκρασιών και των δασικών πυρκαγιών που συχνά απειλούν σπίτια. Τον Φεβρουάριο του 2023 το Λος Άντζελες πλημμύρισε από χιόνι, προκαλώντας δύο θανάτους και διακοπή ρεύματος σε περισσότερα από 120.000 σπίτια. Η κύρια αιτία για την κακοκαιρία αποδόθηκε στο καιρικό φαινόμενο «Pineapple Express». Πρόκειται για έναν «ατμοσφαιρικό ποταμό», μια σχετικά στενή, κατευθυνόμενη ζώνη αέρα κορεσμένου με υγρασία. Ένα τέτοιο «ποτάμι» μπορεί να έχει πλάτος έως 500 χιλιόμετρα και μήκος 2.000 χιλιόμετρα. Οι ατμοσφαιρικοί ποταμοί μεταφέρουν ζεστό, υγρό αέρα από τις τροπικές περιοχές σε άλλα γεωγραφικά πλάτη. Ένας μόνο ατμοσφαιρικός ποταμός μπορεί να μεταφέρει περίπου 7,5 έως 15 φορές την ποσότητα νερού που συνήθως μεταφέρει ο ποταμός Μισισιπής. Η κακοκαιρία στην Καλιφόρνια πήρε το παρατσούκλι «Pineapple Express» επειδή οι υγρές μάζες αέρα προέρχονταν από τον τροπικό Ειρηνικό ωκεανό γύρω από τη Χαβάη.
4. Σφοδρή αμμοθύελλα στο Πεκίνο
Η αμμοθύελλα κατέκλυσε την πρωτεύουσα της Κίνας με σωματίδια πυκνότητας PM10, τόσο μικροσκοπικά που μπορούσαν να ταξιδέψουν στους πνεύμονες. Τα σωματίδια έφτασαν σε μέγιστη συγκέντρωση 1.667 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο, η οποία υπερβαίνει κατά 37 φορές τον ημερήσιο μέσο όρο των 45 μικρογραμμαρίων ανά κυβικό μέτρο που ορίζει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Οι άνθρωποι κλήθηκαν να μείνουν σε εσωτερικούς χώρους και η λειτουργία των πάρκων της πόλης αναστάλθηκε. Η ποιότητα του αέρα της Κίνας έχει βελτιωθεί τα τελευταία χρόνια λόγω των αυστηρότερων περιβαλλοντικών κανονισμών στα εργοστάσια. Αμμοθύελλες όμως πλήττουν σφοδρά πόλεις όπως το Πεκίνο λόγω της συνεχιζόμενης αποψίλωσης των δασών στα βόρεια της χώρας. Επί δεκαετίες η Κίνα κόβει δέντρα για να παράγει καύσιμα, ξυλεία και καλλιεργήσιμη γη για τη γεωργία. Η αποψίλωση των δασών έχει επιδεινωθεί τα τελευταία χρόνια για την εξυπηρέτηση της ταχείας οικονομικής ανάπτυξης της χώρας.
5. Η ξηρασία χτυπά συναγερμό στην Ισπανία
Έπειτα από τρία χρόνια χωρίς άξιες λόγου βροχοπτώσεις, τον Φεβρουάριο του 2024 η Καταλονία πήρε μέτρα που απαγορεύουν τον ανεφοδιασμό πισινών σε ξενοδοχεία ή κάμπινγκ και καταστρώνει σχέδια για τη μεταφορά πόσιμου νερού από τη Βαλένθια στη Βαρκελώνη. Η κρίση του νερού στην Καταλονία ακολουθεί τους αλλεπάλληλους καύσωνες που έζησε η περιοχή το 2023, οι οποίοι εξάντλησαν τα αποθέματα νερού μέσω της εξάτμισης. Η ξηρασία δεν πλήττει μόνο τους ανθρώπους αλλά προκαλεί ζημιές και στα δέντρα, τα οποία είναι απαραίτητα για την απορρόφηση του διοξειδίου του άνθρακα που αποτρέπει την περαιτέρω κλιματική αλλαγή. Η έλλειψη βροχής σημαίνει ότι τα δέντρα είναι πιο αδύναμα και πιο επιρρεπή σε ασθένειες και ξήρανση. Αυτό έχει ως επακόλουθο να μην μπορούν να απορροφήσουν διοξείδιο του άνθρακα, ενώ παράλληλα υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος δασικών πυρκαγιών. Πρόκειται για ένα σπιράλ επιδείνωσης των φαινομένων της κλιματικής αλλαγής: το διοξείδιο του άνθρακα ανεβάζει τη θερμοκρασία, η άνοδος της θερμοκρασίας εξαντλεί τους φυσικούς πόρους και καταστρέφει τους «φυσικούς εχθρούς» του διοξειδίου του άνθρακα, όπως τα δέντρα, με αποτέλεσμα να ελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα ακόμη περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα και να ανεβάζει τη θερμοκρασία.
