Έχω διαβάσει πολλά άρθρα για το πως πρέπει να περιποιούνται τα μαλλιά τους γυναίκες και άνδρες. Έχω γράψει κι εγώ μερικά και σε κάποια το θέμα είναι η ψυχολογία γύρω από τα μαλλιά των ατόμων. Επίσης συνηθίζουμε να ρίχνουμε μεγάλο βάρος στη μόδα και τα διάφορα στιλ που αφορούν στα μαλλιά των ενηλίκων. Τίποτε όμως δεν γράφεται για τα βρέφη, τα παιδιά και τους εφήβους.
Τα μαλλιά είναι ένας σημαντικός παράγοντας από τις πάρα πολύ μικρές ηλικίες και παίζουν ουσιαστικό ρόλο για τα άτομα. Όποιος πιστεύει το αντίθετο νομίζω ότι δεν θυμάται πως ένιωθε ο ίδιος σε αυτές τις ηλικίες για τα δικά του μαλλιά.
Ένα από τα πράγματα που προσπαθεί ένα μωρό να πιάσει όταν ξεκινάει την εξερεύνηση του είναι τα μαλλιά της μαμάς του, όταν εκείνα είναι μακριά. Τα μαλλιά είναι ένας ιδιαίτερα μαλακός ιστός και προσφέρει ένα κράτημα πάνω στην μαμά, αφού ανήκει στο σώμα της. Επιπλέον, επειδή τα μαλλιά είναι ότι πλησιέστερο σε γούνα προσφέρουν και θαλπωρή. Συχνά τα μωρά και τα νήπια χαλαρώνουν όταν παίζουν με τα μαλλιά της μητέρας τους.
Προτείνω στις φίλες και πελάτισσές μου, που έχουν μακριά μαλλιά, να δοκιμάσουν όταν το επιτρέπει ο καιρός, να κρατήσουν το μωράκι τους στην αγκαλιά τους χωρίς ρούχα και να ρίχνουν πάνω του τα μαλλιά τους. Όσες το εφάρμοσαν μου είπαν ότι είχαν την αίσθηση ότι το μωρό τους το απολάμβανε και ότι η διαδικασία ενίσχυσε την ανάπτυξη του δεσμού μεταξύ τους.
Καθώς μεγαλώνουν τα μωρά και γίνονται νήπια, δύο ή τριών ετών, τα μαλλιά τους αρχίζουν από χνούδι και ασύμμετρες ακατάστατες τουφίτσες να μετατρέπονται σε υγιείς τρίχες. Και τότε, για τη μεγαλύτερη μερίδα των παιδιών αυτών, αρχίζουν όλα…
Τα περισσότερα παιδιά δεν θέλουν να κουρευτούν διότι δεν τους αρέσει κάποιος ξένος να τους πειράζει το κεφάλι και τα μαλλιά, δεν τους αρέσει το περιβάλλον του κομμωτηρίου. Τα μαλλιά άλλωστε είναι ένα ιδιαίτερα πολύτιμο χαρακτηριστικό για όλους τους ανθρώπους μικρούς και μεγάλους.
Δεν ήταν λίγες οι φορές που μου έφερναν νήπια να τα κουρέψω και με το που με έβλεπαν ή με το που ακουμπούσα τα μαλλιά τους, εκείνα έβαζαν τα κλάματα. Κάποιες φορές τα πράγματα γίνονταν πιο έντονα και οι γονείς τα εγκλώβιζαν στην αγκαλιά τους με σκοπό να ακινητοποιήσουν το κεφάλι τους, έτσι ώστε να μπορώ να τους κόψω τα μαλλιά. Πράγμα που και έκανα με δυσκολία και ιδιαίτερα δυσάρεστη διάθεση και μετριότατο αποτέλεσμα. Μετά από κάποιο καιρό συνειδητοποίησα ότι αυτό που γίνονταν πλήγωνε το παιδί, το ένιωθα σαν ένα είδος βασανισμού. Με τα χρόνια αποφάσισα να ξεκαθαρίζω στους γονείς ότι αν το παιδί άρχιζε να διαμαρτύρεται με οποιοδήποτε τρόπο, θα σταματούσα την διαδικασία.
Έχουν γραφτεί πολλά άρθρα σχετικά με την άρνηση των νηπίων να κουρευτούν και υπάρχουν διάφοροι τρόποι να τα ξεγελάσει κανείς για να καθίσουν, ξεκλέβοντας την προσοχή τους με παιχνίδια, ειδικά καρεκλάκια σε σχήμα αυτοκινήτων ή ζώων και άλλα παρόμοια και πιο πρόσφατα με κινητά τηλέφωνα και tablets. Και όλα αυτά γιατί; Γιατί έτσι πρέπει;
Όταν έγινα ο ίδιος γονιός ανακάλυψα ότι δεν είναι σημαντικό να κουρευτεί ένα τόσο μικρό παιδί. Δεν το δικαιολογεί ούτε η υγιεινή, ούτε η ψυχολογία. Η απαίτηση αυτή είναι καθαρά απαίτηση του γονέα. Συνδέεται με τος πεποιθήσεις και τα θέλω των γονιών, με πράγματα που έχει κάποιος υιοθετήσει από τους δικούς τους γονείς, με την νοοτροπία της “σωστής διαπαιδαγώγησης” και του ελέγχου. Τα νήπια όμως δεν ενστερνίζονται τις δικές μας προτεραιότητες και όπως έχει αποδειχτεί από διάφορες μελέτες η πίεση προκαλεί απομάκρυνση και φέρνει τα αντίθετα από τα επιθυμητά αποτελέσματα. Όσο πιο πολύ ένα παιδί υφίσταται πίεση, τόσο πιο πολύ επαναστατεί και πεισμώνει.
Η σύζυγός μου κι εγώ δεν επιμείναμε ποτέ στα παιδιά μας να κουρευτούν, παρόλο που ήμουν εγώ αυτός που θα τους κούρευε και φυσικά δεν υπήρχε θέμα οικειότητας ή φόβου. Είδαμε στην πράξη ότι καλύτερα ήταν να τα ρωτάμε και να τα αφήνουμε να αποφασίζουν μόνα τους.
Αργότερα καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν και γίνονται τέσσερα ή πέντε περνούν στην επόμενη φάση και αρχίζουν να έχουν άποψη για την εμφάνισή τους και για το πως θέλουν ή δεν θέλουν να δουν τα μαλλιά τους, την ίδια εποχή που αρχίζουν να έχουν άποψη για αυτά που θα φορέσουν.
Σε αυτή την φάση λοιπόν τα πράγματα περιπλέκονται γιατί οι γονείς, όπως ακριβώς κάνουν και με το ντύσιμο, θέλουν συχνά να δουν τα παιδιά τους όπως εκείνοι τα φαντάζονται και δεν τους επιτρέπουν να είναι όπως τα ίδια φαντάζονται τους εαυτούς τους. Ξεχνούμε πως ήμασταν όταν ήμασταν παιδιά, τι αισθανόμασταν όταν μας πίεζαν οι μεγάλοι. Ξεχνάμε και πως είμαστε τώρα. Ως ενήλικες επιλέγουμε τα ρούχα μας και τα μαλλιά μας έτσι ώστε να αντικατοπτρίζουν το ποιοι είμαστε και αυτό μας κάνει να νιώθουμε καλά. Δεν θα μας άρεσε σε καμία περίπτωση κάποιος να μας επιβάλλει αυτό που εκείνος αισθάνεται ότι μας ταιριάζει καλύτερα. Παρόλα αυτά το κάνουμε στα παιδιά αυτό. Υπάρχουν γονείς που το κάνουν αυτό με έμμεσο τρόπο και με διάφορες χειριστικές συμπεριφορές και άλλοι που είναι περισσότερο κοφτοί και απόλυτοι.
Στην καριέρα μου ως κομμωτής έχω να αναφέρω πολλά παραδείγματα:
Ένα 14χρονο κορίτσι που ονειρεύονταν να κάνει τα μαλλιά της έτσι ώστε να μοιάζει με γκοθ ροκ σταρ και αυτό του απαγορεύτηκε.
Ένα αγόρι που ήθελε να μοιάζει με τον αγαπημένο του ποδοσφαιριστή και ζήτησε να κάνει κάποια σχέδια στο ξυρισμένο πλαϊνό του μαλλιού του και αυτό του απαγορεύτηκε.
Ένα κοριτσάκι που ήθελε να έχει πολύ μακριά μαλλιά για να θυμίζει πριγκίπισσα της Disney και αυτό του απαγορεύτηκε και το κούρεψαν με το ζόρι ένα κοντό καρέ.
Ένας 16χρονος έφηβος που ήθελε να έχει μακριά μαλλιά και να τα βάψει μαύρα, γιατί είχε εμπνευστεί από τον ήρωα μιας σειράς και αυτό του απαγορεύτηκε.
Η λίστα δεν έχει τελειωμό.
Είναι συχνό το φαινόμενο των απαιτητικών γονέων.
Των γονέων που θέλουν τα παιδιά τους να φαίνονται τέλεια. Που δίνουν τεράστια σημασία στην εικόνα που θα δώσουν τα παιδιά τους προς τα έξω, σκεπτόμενοι τι θα πει ο κόσμος. Και τελικά προτεραιότητα έχει το δικό τους “θέλω” και όχι των παιδιών τους. Είναι εκείνοι ο γονείς που σπρώχνουν τα παιδιά τους προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση, αυτή που θέλουν εκείνοι, αγνοώντας τις ανάγκες και την προσωπικότητα των παιδιών τους, ακόμη και όταν πρόκειται για κάτι απλό όπως τα μαλλιά, τα οποία αν κοπούν μακραίνουν και δεν αφήνουν μόνιμα αποτελέσματα στην εμφάνιση. Οι γονείς αυτοί στερούν το δικαίωμα της επιλογής από τα παιδιά τους, δείχνοντας τους ότι η γνώμη τους δεν υπολογίζεται.
Όλα αυτά μάλιστα γίνονται από ανθρώπους που συχνά έχουν οι ίδιοι αντίστοιχες δυσάρεστες αναμνήσεις, ξεχνώντας πως αισθάνονταν όταν οι ίδιοι ήταν παιδιά.
Η ζωή είναι πολύ καταπιεστική για μικρούς και για μεγάλους από τη φύση της και ιδιαίτερα τώρα στους καιρούς που ζούμε. Αισθάνομαι ότι δεν θα έπρεπε να την επιβαρύνουμε ακόμη περισσότερο για θέματα τόσο απλά και αναστρέψιμα όπως είναι η εμφάνιση των μαλλιών.
Πιστεύω ότι όλοι οι γονείς αλλά και οι επαγγελματίες πρέπει να σκεφτούμε όλα αυτά και να συζητήσουμε το πόσο μπορεί να επιβαρύνουν την παιδική ή εφηβική ψυχολογία, χωρίς ουσιαστικό λόγο, παρά μόνο εξαιτίας του θέλω μας. Χρειάζεται να θυμόμαστε ότι τα παιδιά μας δεν διαφέρουν από εμάς και έχουν το απόλυτο δικαίωμα στην προσωπική τους αισθητική, όπως έχουμε κι εμείς οι ενήλικες στη δική μας.
Μπορούμε να τα ενθαρρύνουμε και να τα βοηθήσουμε να επιλέξουν αυτό που θέλουν, αντί τους απαγορεύουμε να εκφραστούν. Άλλωστε δεν θέλουμε να τους καλλιεργήσουμε την ανεξαρτησία και τη δημιουργικότητα;
Ενθάρρυνση θέλαμε κι εμείς και ελαστικότητα. Με αυτά μπορούμε να ελαφρύνουμε την ήδη επιβαρυμένη ψυχολογία από τις ευθύνες που έχουν όλες οι ηλικίες του ανθρώπου. Αφήνοντας σ’ ένα παιδί (και σε έναν ενήλικα) αυτή την ελευθερία είναι σαν να του λέμε ότι είναι αποδεκτό για αυτό που είναι.
