Παλαιότερα η ενδοοικογενειακή βία, θεωρούνταν ως μια μορφή ταμπού, ως μυστικό που έπρεπε να μείνει μεταξύ της οικογένειας, γιατί «τι θα πει ο κόσμος;», «θα διαλύσω την οικογένεια μου», «μήπως ήταν δικό μου λάθος;», «θα μείνω για χάρη των παιδιών μου». Πριν λίγους μήνες παρακολουθώντας τη σειρά «Οι Τηλεφωνήτριες» σε γνωστή διαδικτυακή πλατφόρμα ταινιών, θυμάμαι ότι μια εκ των πρωταγωνιστριών ήταν θύμα ενδοοικογενειακής βίας, που αποφασίζει να «καταπολεμήσει» τα σημάδια αυτής στο σώμα της, με τη χρήση make up. Όταν ερωτάται από τις φίλες της γιατί φοράει τόση ροζ πούδρα, η απάντηση της, σπασμοδική, γεμάτη τρέμουλο και μη πιστευτή ήταν «μου αρέσει η ροζ πούδρα». Όχι δεν της άρεσε, απαραίτητα, η ροζ πούδρα… ήθελε να καλύψει «τα σημάδια αγάπης» που είχε αφήσει ο σύζυγος της στο πρόσωπό της.
Πώς ορίζεται η έννοια της ενδοοικογενειακής βίας;
Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης 11.V.2011 στο άρθρο 3 εδάφιο β’ παρουσιάζει έναν πληρέστατο ορισμό που θα μπορούσαμε να αποδώσουμε στο φαινόμενο αυτό. Ως «ενδοοικογενειακή βία θα νοούνται όλες οι πράξεις σωματικής, σεξουαλικής, ψυχολογικής ή οικονομικής βίας που συμβαίνουν εντός της οικογένειας ή της οικιακής μονάδας ή ανάμεσα σε πρώην ή νυν συζύγους ή συντρόφους, είτε ο δράστης διαμένει ή διέμενε στην ίδια κατοικία με το θύμα είτε όχι»[1]
Μορφές ενδοοικογενειακής βίας
Οι κυριότερες μορφές με τις οποίες παρουσιάζεται και αναγνωρίζεται η ενδοοικογενειακή βία είναι:
- Σωματική βία (χτυπήματα, μώλωπες, κατάγματα, κοψίματα κ.α.) η οποία ασκείται μεταξύ και από τα μέλη της οικογενείας, αποτελώντας παραβίαση της σωματικής ακεραιότητας του ατόμου.
- Λεκτική βία (εξευτελισμός, φωνές, προσβολές, συκοφαντικές δηλώσεις και οτιδήποτε τραυματίζει βαθιά, μακρόχρονα και πολλές φορές ανεξίτηλα την ψυχή του ατόμου).
- Κοινωνική (απαγόρευση εργασίας, απαγόρευση οιαδήποτε σχέσης με συγγενείς και φίλους).
- Σεξουαλική (επιβολή σεξουαλικών πράξεων παρά την αντίθεση του θύματος π.χ. βιασμός στον γάμο).
- Οικονομική (επιβολή του δράστη στο θύμα να βρίσκεται σε πλήρη οικονομική εξάρτηση από τον ίδιον).
Ενδοοικογενειακή βία…. υπόθεση ιδιωτική (;)
Θα πρέπει στα αλήθεια το φαινόμενο αυτό να αντιμετωπίζεται σαν ταμπού; Η απάντηση είναι έκδηλη και προφανής: όχι! Τα θύματα έχουν φωνή και οφείλουν, πρέπει, επιβάλλεται, να μιλάνε, οφείλουν στον εαυτό τους, σε όσους αγαπάνε και σε όσους τα αγαπούν, να μιλήσουν, να ενημερώσουν τις αρμόδιες αρχές. Να μην επιτρέπουν σε κανέναν να μεταχειρίζεται το σώμα τους, την ψυχή και την ζωή τους σαν σάκο του μποξ. Να μην επιτρέπουν την εξαθλίωση του εαυτού τους, φυσικά, δεν είναι πάντα εύκολο, υπάρχει φόβος ,θλίψη και πολλές ερωτήσεις «γιατί σε εμένα;», «γιατί το έκανε;» και «δεν θα το ξανά κάνει, μ’ αγαπάει», αν σ’ αγαπούσε δεν θα το έκανε εξαρχής. Να μην επιτρέπουν σκέψεις αυτοενοχοποίησης «εγώ φταίω που ξέφυγε» «είναι δικό μου λάθος αυτό που συνέβη», όχι δεν φταίς, όχι δεν είναι δικό σου λάθος.
Η ελληνική νομοθεσία κατά της ενδοοικογενειακής βίας
Ο Νόμος 3500 ΦΕΚ Α’ 232/24.10.2006, ο οποίος όπως έχει τροποποιηθεί έχει ισχύ έως σήμερα, θεσπίστηκε από τον Έλληνα νομοθέτη με απώτερο σκοπό την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας, την οποία ο ίδιος ο νόμος στο άρθρο 1 ορίζει ως «την τέλεση αξιόποινης πράξης, σε βάρος μέλους της οικογένειας, σύμφωνα με τα άρθρα 6, 7, 8 και 9 του παρόντος και τα άρθρα 299 και 311 του Ποινικού Κώδικα.». Στόχος της εν λόγω νομοθεσίας είναι να δράσει ως θερμοκοιτίδα προστασίας όχι μόνον των γυναικών, όπου το φαινόμενο εκδηλώνεται συχνότερα, αλλά έναν ευρύτερο κύκλο προσώπων όπως ανήλικα παιδιά και ηλικιωμένοι,[2] έτσι ώστε οι δράστες να τιμωρούνται για τα αδικήματα που διαπράττουν σύμφωνα με τις ποινές που καθορίζονται από την νομοθεσία περί ενδοοικογενειακής βίας.
Πράξεις ενδοοικογενειακής βίας
- Σωματική βλάβη
- Παράνομη βία & απειλή
- Βιασμό & κατάχρηση σε ασέλγεια
- Προσβολή γενετήσιας αξιοπρέπειας
- Ανθρωποκτονία εκ προθέσεως
- Θανατηφόρα σωματική βλάβη
Μέσα άμυνας
- Υποβολή έγκλησης (η γνωστή «μήνυση») σε αστυνομικό τμήμα κατά του θύτη με την οποία το θύμα ζητά την άσκηση ποινικής δίωξης κατά του δράστη. Η καταγγελία περί ενδοοικογενειακής βίας δεν είναι απαραίτητο να γίνει από τον ίδιο τον παθόντα αλλά δύναται να λάβει χώρα και από οποιονδήποτε τρίτον.
- Άσκηση αγωγής στα Πολιτικά Δικαστήρια, όπου το θύμα μπορεί να αιτηθεί χρηματική ικανοποίηση ένεκα ηθικής του βλάβης, το επιδικασθέν ποσό θα καθοριστεί από την κρίση του Δικαστηρίου.
- Αν συντρέχει άμεσος και κατεπείγον κίνδυνος το θύμα μπορεί να κάνει αίτηση ασφαλιστικών μέτρων.
Η φωνή σου έχει δύναμη
Εν κατακλείδι, μπορούμε να πούμε ότι το φαινόμενο της ενδοοικογενειακής βίας αποτελεί αναπαραγωγή συμπεριφορών με αλλεπάλληλες επαναλήψεις ασκούμενες από κάποιον που θέλει να διατηρήσει την εξουσία και τον έλεγχο πάνω στο σύντροφο ή το παιδί, και ο σκοπός; Ο σκοπός είναι η δημιουργία αίσθησης δέους, τρόμου καθώς και η αίσθηση ανισχυρότητας του θύματος. Όμως, τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας, όταν μοιράζονται την ιστορία τους δεν είναι θύματα, είναι αγωνιστές, που μοιράζουν φως, κουράγιο και πυγμή σε ανθρώπους που βιώνουν παρόμοιες καταστάσεις… και αυτό είναι κάτι που ενδεχομένως χρειάζονται για να πάρουν θάρρος να μιλήσουν και εκείνοι. Δίνουμε «γροθιά» στην σιωπή, σπάμε τα ταμπού, λέμε όχι στη διαιώνιση της βίας, ΜΙΛΑΜΕ! Ας αποτελέσει η φωνή μας υπενθύμιση ότι η κοινωνία θα είναι πάντα απέναντι σε εγκληματικές συμπεριφορές που υπονομεύουν την ανθρώπινη αξία.
[1] Πρόκειται για την Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας www.coe.int/conventionviolence
[2] Αναλυτικά ο νόμος 3500/2006 https://www.kodiko.gr/nomothesia/document/154457/nomos-3500-2006
