Ο Νορβηγός Άντερς Μπέρινγκ Μπρέιβικ είναι αυτή τη στιγμή ο άνθρωπος που έχει δολοφονήσει τα περισσότερα άτομα σε καιρό ειρήνης στον κόσμο. Πήρε τις ζωές 77 ατόμων που δεν γνώριζε ούτε φυσιογνωμικά, ενώ άφησε δεκάδες άτομα ανάπηρα στο μεγαλύτερο πολλαπλό έγκλημα (mass murder) της σύγχρονης ιστορίας.
Ο Μπρέιβικ από το 2011 κρατείται σε συνθήκες φυλάκισης που έχουν προκαλέσει έντονες συζητήσεις σχετικά με τη φιλοσοφία του νορβηγικού σωφρονιστικού συστήματος, εντός της χώρας αλλά και παγκοσμίως. Η κράτηση του Μπρέιβικ περιλαμβάνει μεν ώρες απομόνωσης λόγω της επικινδυνότητάς του, αλλά παρέχει και ανέσεις, που στην Ελλάδα, αλλά και τις περισσότερες χώρες, φαντάζουν εξωπραγματικές.
Γιατί η Νορβηγία έχει επιλέξει να κρατά έναν δολοφόνο 77 ανθρώπων στη φυλακή, που βλέπετε στις φωτογραφίες;
Η φιλοσοφία του νορβηγικού σωφρονιστικού συστήματος
Το σωφρονιστικό σύστημα στη Νορβηγία δίνει έμφαση στην επανένταξη και όχι στην τιμωρία. Σκοπός είναι η μείωση της υποτροπής. Οι φυλακές, όπως η Halden, είναι σχεδιασμένες ώστε να προσφέρουν συνθήκες που προσομοιάζουν με την κανονική ζωή: πρόσβαση σε εκπαίδευση, εργασιακές ευκαιρίες, και χώρους αναψυχής. Το ποσοστό υποτροπής στη Νορβηγία είναι μόλις 20%, συγκριτικά με 76% στις ΗΠΑ, υποδεικνύοντας ότι αυτό το σωφρονιστικό σύστημα αποδίδει – εάν όχι για τον Μπρέιβικ, για πολλούς άλλους κατάδικους.
Οι συνθήκες κράτησης του Μπρέιβικ
Ο Μπρέιβικ βρίσκεται σε μια μονάδα με αυξημένη ασφάλεια, όπου διαθέτει τρεις διασυνδεδεμένους χώρους: δωμάτιο, χώρο εργασίας και χώρο για φυσική άσκηση. Έχει πρόσβαση σε τηλεόραση, Xbox, και εξοπλισμό γυμναστικής. Επίσης, φροντίζει τρία παπαγαλάκια -και τελευταία ινδικά χοιρίδια- για τη βελτίωση της ψυχολογικής του κατάστασης. Παρόλο που οι συνθήκες αυτές θεωρούνται πολυτελείς από πολλούς, ο ίδιος προσφεύγει συχνά στη δικαιοσύνη, ισχυριζόμενος ότι η απομόνωσή του συνιστά απάνθρωπη μεταχείριση. Ωστόσο, τα νορβηγικά δικαστήρια έκριναν ότι οι συνθήκες του δεν παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Δημόσιες ή ιδιωτικές φυλακές;
Όλες οι φυλακές στη Νορβηγία είναι δημόσιες και διαχειρίζονται από την κυβέρνηση, με στόχο τη διασφάλιση ομοιογενών και δίκαιων συνθηκών κράτησης.
Υποστηρικτές και αιτήματα του Μπρέιβικ
Ο Μπρέιβικ έχει κατά καιρούς καταθέσει αιτήματα για καλύτερες συνθήκες κράτησης και περισσότερες ελευθερίες, ενώ έχει υποστηρικτές από κύκλους ακροδεξιών. Ωστόσο, η πλειοψηφία της κοινής γνώμης και οι πολιτικές αρχές παραμένουν αντίθετες σε τυχόν παραχωρήσεις.
Καμία συγγνώμη στους συγγενείς των θυμάτων
Ο Άντερς Μπέρινγκ Μπρέιβικ δεν έχει δείξει μετάνοια για τις πράξεις του. Από τη σύλληψή του και κατά τη διάρκεια της δίκης του, υπερασπίστηκε τις ενέργειές του, ισχυριζόμενος ότι στόχευε στη διάσωση της Νορβηγίας από τη «πολυπολιτισμικότητα» και την «ισλαμοποίηση». Εξέφρασε τις ακροδεξιές του ιδέες με έμφαση, χρησιμοποιώντας μια δική του ρητορική.
Στο δικαστήριο, χαιρέτησε ναζιστικά και δήλωσε ότι οι πράξεις του ήταν «βάρβαρες, αλλά απαραίτητες» για την «προστασία της ευρωπαϊκής κουλτούρας». Δεν έχει δείξει καμία ένδειξη μεταμέλειας ούτε ζήτησε συγγνώμη από τις οικογένειες των θυμάτων. Αντιθέτως, έχει υποστηρίξει ότι παραμένει πιστός στις ιδεολογικές του πεποιθήσεις.
Η αμετανόητη στάση του είναι ένας από τους λόγους που οι νορβηγικές αρχές θεωρούν ότι εξακολουθεί να αποτελεί απειλή για την κοινωνία.
Η αποτελεσματικότητα του Νορβηγικού σωφρονιστικού συστήματος
Η προσέγγιση της Νορβηγίας μπορεί να φαίνεται παράδοξη για βαριά εγκλήματα, αλλά αντικατοπτρίζει τη δέσμευση της χώρας στη μείωση της εγκληματικότητας και την τήρηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ακόμα και για τους πιο επικίνδυνους εγκληματίες.
Η Νορβηγία είναι μία από τις ασφαλέστερες χώρες της Ευρώπης όσον αφορά τα ποσοστά εγκληματικότητας, και ιδιαίτερα τις ανθρωποκτονίες. Το ποσοστό ανθρωποκτονιών της χώρας είναι εξαιρετικά χαμηλό, περίπου 0,53 ανά 100.000 κατοίκους, πολύ χαμηλότερο από τον μέσο όρο της Ευρώπης που είναι περίπου 1 ανά 100.000 κατοίκους. Αντίστοιχα, σε χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, το ποσοστό είναι σημαντικά υψηλότερο, φτάνοντας το 6,5 ανά 100.000 κατοίκους το 2020.
Λιγότερα εγκλήματα – Καλύτερη επανένταξη στη Νορβηγία
Το 2023, καταγράφηκαν 35 περιπτώσεις ανθρωποκτονιών στη Νορβηγία, με 38 θύματα. Οι περισσότερες δολοφονίες συμβαίνουν σε οικογενειακό ή προσωπικό περιβάλλον, με τους δράστες συχνά να έχουν προηγούμενες καταδίκες ή προβλήματα ψυχικής υγείας. Σε σύγκριση με τη γειτονική Σουηδία, η Νορβηγία παρουσιάζει σταθερά χαμηλότερα ποσοστά ανθρωποκτονιών από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, σχεδόν το μισό του σουηδικού μέσου όρου
Αυτά τα δεδομένα αντικατοπτρίζουν την επιτυχία του νορβηγικού μοντέλου κοινωνικής πολιτικής, το οποίο περιλαμβάνει αυστηρούς νόμους περί οπλοκατοχής, ισχυρό κοινωνικό κράτος, και σωφρονιστικό σύστημα που εστιάζει στην επανένταξη. Οι δράσεις αυτές συμβάλλουν στη διατήρηση χαμηλών ποσοστών εγκληματικότητας και επαναλαμβανόμενης παραβατικότητας. Ο Μπρέιβικ μπορεί να είναι ένας αμετανόητος δολοφόνος, που χρησιμοποιεί τις ευνοϊκές διατάξεις του Νορβηγικού σωφρονιστικού συστήματος, αλλά είναι μία μονάδα που δεν αντιπροσωπεύει τη συνολική επιτυχία του συστήματος.
Διαβάστε ακόμα: Γιατί παιδιά που κακοποιούνται αρνούνται να καταγγείλουν τους γονείς τους;
