Οι παλιές ταβέρνες αποτελούν σημαντικό κομμάτι της γαστρονομικής και πολιτιστικής μας κληρονομιάς εδώ και αιώνες. Η Αθήνα είναι μια πόλη που σφύζει από ταβέρνες που έχουν γράψει ιστορία και ακόμη επιβιώνουν μέσα σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο τοπίο, που βάλλεται από το φαινόμενο του εξευγενισμού.
Το να πηγαίνεις να γευματίσεις σε μια παλιά ταβέρνα είναι σαν ένα μικρό ταξίδι στον χρόνο: διάσπαρτες πινελιές παράδοσης και αυθεντικότητας στο μενού, το σερβίτσιο, στη θερμή υποδοχή, παλιά και νέα χαμόγελα μέσα από φωτογραφίες που κοσμούν τους τοίχους, πιάτα πλούσια με το οικείο άρωμα του παρελθόντος, των ανθρώπων που την κράτησαν όρθια μέσα στις κακουχίες, των γενιών που τις διαδέχτηκαν και όλων εκείνων που γευμάτισαν, κουβέντιασαν, άκουσαν μουσική και ίσως να μέθυσαν εκεί πριν από εσένα.
Ακολουθούν μερικές από τις πιο γνωστές:
Η «κρυμμένη» Αυλή του Ψυρρή
Η Αυλή του Ψυρρή είναι ένα από τα πιο δημοφιλή μεζεδοπωλεία στην Αθήνα. Η ιστορία της χρονολογείται από τα τέλη του 19ου αιώνα, όταν λειτούργησε ως παραδοσιακός συνοικιακός καφενές για τους κατοίκους της περιοχής με το όνομα Ο Σταύρος. Αργότερα το καφενείο πέρασε στα χέρια της οικογένειας Χατζηαθανασίου, η οποία το μετέτρεψε σε μεζεδοπωλείο. Περνώντας μπροστά από την είσοδο δεν σου πάει το μυαλό ότι πίσω από τη σιδερένια πορτούλα βρίσκεται η στενή ασβεστωμένη αυλή με τα μπλε παραθυρόφυλλα και τα παλιά ξύλινα μπαλκόνια που σε ταξιδεύουν πίσω στον χρόνο. Λίγα, παραδοσιακά πιάτα (κυρίως μεζέδες) με την μπίρα ή το ούζο τους σε υπερβολικά προσιτές τιμές.
Αγίου Δημητρίου 12, Αθήνα (Ψυρρή). 210 3217642
Η ιστορική ταβέρνα Κληματαριά
Η ιστορία της ταβέρνας Κληματαριά στην Αθήνα ξεκινάει το μακρινό 1927, όταν ο Κώστας Γεροδήμος άνοιξε ένα μικρό οινομαγειρείο στην πλατεία Θεάτρου, κάτω από τη Βαρβάκειο Αγορά και δίπλα από τα δερματάδικα και τσαγκαράδικα του Ψυρρή. Το κτίσμα, που χρησιμοποιούταν πρώτα ως καφενείο του Ι.Ν. Αγ. Ιωάννη για τις τελετές της εκκλησίας και μετατράπηκε το 1927 από τον κ. Γεροδήμο σε οινομαγειρείο, βρίσκεται πάνω από το Ιερό του Απόλλωνα και δίπλα από το πρώτο σκεπαστό θέατρο της Αθήνας, από όπου πήρε το όνομά της η πλατεία Θεάτρου. Το φιλόξενο, ρουστίκ, παραδοσιακό εστιατόριο με τους πέτρινους τοίχους έγινε στέκι των ανθρώπων του εμπορίου και των συντεχνιών, σερβίροντας φασολάδα, ρέγγα, γαρδούμπες και μαγειρευτά φαγητά. Φήμες λένε ότι στην Κληματαριά έχουν ακουστεί οι πενιές του Μ. Βαμβακάρη και του Γ. Παπαϊωάννου, στο δε αρχείο της ταβέρνας αναφέρεται ότι υπήρχε έγγραφο που μαρτυρεί ότι ο Γεροδήμος είχε δεχτεί μηνύσεις από τη χωροφυλακή διότι «θέλησε να μετατρέψει το οινομαγειρείο σε διασκεδαστήριο». Να πάτε να δοκιμάστε τα σαλιγκάρια στιφάδο, τους λαχανοντολμάδες, τις σπιτικές πίτες και το χοιρινό κότσι με πατάτες.
Οινομαγειρείο Λελούδας – Από τα μακροβιότερα της πρωτεύουσας
Μετρώντας σχεδόν έναν αιώνα λειτουργίας, το Οινομαγειρείο Λελούδας είναι ένα από τα μακροβιότερα μαγαζιά της πρωτεύουσας. Άντεξε τις δυσκολίες του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου και του Εμφυλίου, ενώ τη δεκαετία του ’60 κέρδισε τις καρδιές και τους ουρανίσκους των καλλιτεχνών και των διανοούμενων της Αθήνας. Η ιστορία του ξεκινάει με την άφιξη του Δημήτρη Λελούδα στην Αθήνα το 1928, ενός εργάτη καμινιαραίου από την Κύθνο που άνοιξε μπακαλοταβέρνα στον Βοτανικό. Αρχικά το μαγαζί λειτουργούσε ως μπακάλικο και κρεοπωλείο, σερβίροντας ψωμί και κρασί στου περίοικους, έπειτα και στους εργάτες της περιοχής, όταν χτίστηκε η ΕΒΓΑ. Αργότερα στο λιτό μενού του ψωμιού με το κρασί πάνω στη λαδόκολλα προστέθηκαν ο μπακαλιάρος τηγανητός, τα όσπρια και οι πατάτες γιαχνί. Τη δε ρετσίνα του μαγαζιού τούς την προμήθευε ο Καζαντζίδης την περίοδο που έμενε στον Άγιο Κωνσταντίνο. Το μαγαζί ανέλαβε αργότερα ο γιός του Δημήτρη ο Βασίλης και το έκανε οινομαγειρείο, δίνοντας έμφαση στο μαγειρευτό φαγητό και το κρασί. Από τότε ο Λελούδας παραμένει σημείο αναφοράς για τους κατοίκους του Βοτανικού και όχι μόνο και φημίζεται για την αυθεντική ατμόσφαιρα, τα νόστιμα πιάτα και τις προσιτές τιμές, με πιο γνωστό τον τηγανητό του μπακαλιάρο αλλά και τη γλώσσα μόσχου, τους κοκκινιστούς κεφτέδες, το κρέας λεμονάτο και τον γαύρο.
Σαλαμινίας 8, Βοτανικός. 210 3464167
Το εμβληματικό ουζερί Αθηναϊκόν
Το Αθηναϊκόν, με διπλή παρουσία στην Αθήνα (Θεμιστοκλέους 2 και Μητροπόλεως 34), αποτελεί ένα από τα πιο εμβληματικά ουζερί της πόλης, με ιστορία που χρονολογείται από το 1932. Ξεκίνησε την πορεία του στην οδό Σανταρόζα δίπλα στα παλιά δικαστήρια από τρεις Σμυρνιούς μαγείρους φημισμένους για την τέχνη τους, προσελκύοντας πλήθος κόσμου, από δικηγόρους και πολιτικούς μέχρι καλλιτέχνες και φοιτητές. Το 1981 οι Κώστας Παπαδόπουλος και Αργύρης Πορφυρίου ανέλαβαν τα ηνία του Αθηναϊκού. Την ιστορία του Αθηναϊκού έγραψαν οι θαμώνες του, όπως ο Γιάννης Τσαρούχης, ο Γιάννης Ρίτσος, ο Γιώργος Λαζάνης, η Μελίνα Μερκούρη και ο Μίμης Κουγιουμτζής. Το Αθηναϊκόν συνεχίζει την παράδοση προσφέροντας μεζεδάκια, μαγειρευτά, ψάρια και κρεατικά, όλα φτιαγμένα με αγνά υλικά και μεράκι, φημίζεται δε ιδιαίτερα για την ψαρόσουπα και τις καραβιδογαριδοκροκέτες του, που είναι και το σήμα κατατεθέν του μαγαζιού.
Θεμιστοκλέους 2. 21 0383 8485
Δίπορτο: Το θρυλικό υπόγειο κουτούκι
Για το Δίπορτο, την ταβέρνα-θρύλο στην Αθήνα που γράφει ιστορία από το 1932, πρόσφατα διαδίδονταν φήμες ότι κινδύνευε να κλείσει, τις οποίες διέψευσε (ευτυχώς) ο ίδιος ο συνιδιοκτήτης Χρήστος Μαργαρίτης. Το Δίπορτο ξεκίνησε ως καφενείο από τον Γιάννη Μαρίνο σε μια εποχή που η περιοχή γύρω από την Κεντρική Αγορά έσφυζε από ζωή. Σιγά σιγά μεταμορφώθηκε στο θρυλικό υπόγειο κουτούκι με τους μαρμάρινους πάγκους και τα παλιά κρασοβάρελα προσφέροντας παραδοσιακά ελληνικά πιάτα και ζεστή φιλοξενία. Πάνω στο τραπέζι το στρωμένο με λαδόκολλα σου σερβίρουν μπόλικο ζεστό ψωμί και το καλύτερο κρασί, ενώ διαλέγεις από τα πιάτα της ημέρας που συνήθως είναι χόρτα, φάβα, ρεβιθάδα, φασολάδα, μοσχαρόσουπα, γιουβέτσι, πατάτες γιαχνί, σαρδέλα τηγανητή, πιάτο κοπτόν με σουπιές ή χταπόδι και κουκιά. Δεν είναι πολλά, αλλά είναι ένα και ένα.
Σωκράτους 9 και Θεάτρου, Ομόνοια. 210-32.11.463
Μαργαρώ: Το τηγανιτζίδικο του Πειραιά
Αν και η ταβέρνα Μαργαρώ ξεφεύγει (αρκετά) από τα στενά όρια της Αθήνας, δεν θέλαμε να λείπει από τη λίστα. Το θρυλικό πειραιώτικο τηγανιτζίδικο χρονολογείται από το 1937. Η Μαργαρώ Χανιώτη, η ιδρύτρια, άνοιξε το μαγαζί της στην Αφεντούλη, σε ένα υπόγειο κοντά στο Τζάνειο. Έχοντας έρθει στην Αθήνα από τη Μύκονο με τον άντρα της τον Γιάννη, ξεκίνησε να προσφέρει φαγητό σε λιμενεργάτες σε προσιτές τιμές. Ο Γιάννης δούλευε ως φορτωτής κάρβουνου στο λιμάνι ενώ η Μαργαρώ μαγείρευε σπιτικά πιάτα για να τους θρέψει. Σιγά σιγά η φήμη της Μαργαρώς για τα νόστιμα και οικονομικά φαγητά της εξαπλώθηκε σε όλο τον Πειραιά. Με τον καιρό το μαγαζί πέρασε στα παιδιά της. Το μαγαζί έγινε πολύ γρήγορα στέκι για εργάτες, ναυτικούς και ντόπιους, προσφέροντας μπαρμπουνάκι, γαρίδες, χωριάτικη και τίποτε περισσότερο. Φημίζεται ωστόσο –και όχι άδικα– για τη μαεστρία του με το τηγάνι και τις σπαρταριστές, αλμυρές γεύσεις που προσφέρει στο πιάτο.
Λεωφόρος Χατζηκυριάκου 126. 21 0451 4226
