Τι μας έρχεται στο μυαλό όταν ακούμε υφαντική και αργαλειός; Πιθανότατα κάποιο λαογραφικό μουσείο για μία παραδοσιακή τέχνη από το παρελθόν. Και όμως, η υφαντική γνωρίζει ξανά το παγκόσμιο ενδιαφέρον, ως μία δυναμική και σύγχρονη τέχνη που έχει επαναπροσδιορίσει τη θέση της στις αισθητικές επιλογές του κοινού. Η Κατερίνα Νάκου, πρόσφατα βραβευμένη από το Ίδρυμα Γ. & Α. Μαμιδάκη, ήρθε σε επαφή με ψηφιακούς αργαλειούς και καινοτόμες κλωστοϋφαντουργικές τεχνικές κατά τη διάρκεια των σπουδών της στη Γερμανία και ξεκίνησε το συναρπαστικό ταξίδι της στην υφαντική, κερδίζοντας τη διεθνή αναγνώριση. Στο Utopia Zone μιλά για τους σημαντικούς σταθμούς της διαδρομής της, την επιλογή της να σκέφτεται πάντα outside-the-box, να παίρνει ρίσκα και να παλεύει με πείσμα για να πετύχει τους στόχους της.
- Κατερίνα, πώς ξεκίνησε το ταξίδι σου στην τέχνη;
Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, είχα μεγάλη αγάπη για ο,τιδήποτε δημιουργικό. Κλασσική κιθάρα, σεμινάρια ζωγραφικής, κέντημα με τη γιαγιά μου… Ο ελεύθερος χρόνος μου ξεκινούσε συχνά με την ερώτηση «τι θα φτιάξω σήμερα;». Δεν περνούσε βέβαια από το μυαλό μου τότε να ασχοληθώ με την τέχνη επαγγελματικά – πόσο μάλλον την κλωστοϋφαντουργική. Οι σπουδές μου ξεκίνησαν στη Νομική σχολή στη Γερμανία, αλλάζοντας μετέπειτα κατεύθυνση σε Φιλοσοφία και Ιστορία της Τέχνης, αναζητώντας κάτι πιο εικαστικό, ακόμη και σε ένα θεωρητικό πλαίσιο.
- Και πότε ήρθε η στιγμή που είπες: «αυτό θέλω να κάνω στη ζωή μου, αυτό με γεμίζει»;
Όταν βρέθηκα απρόσμενα ως επισκέπτρια στο Πολυτεχνείο του Reutlingen στη Γερμανία σε μια παρουσίαση της σχολής Textile Design, σαν να σταμάτησε για λίγο ο χρόνος. Ψηφιακοί αργαλειοί, αναρίθμητα νήματα, κλωστοϋφαντουργικές τεχνικές εφαρμοσμένες σε εικαστικά και καινοτόμα έργα που ούτε είχα φανταστεί ότι είναι εφικτά. Ήταν μια στιγμή απόλυτης συνειδητοποίησης του τι ήθελα να κάνω. Αφού εγκατέλειψα τα πάντα χωρίς δεύτερη σκέψη, και έχοντας την αμέριστη στήριξη της οικογένειάς μου, αφιερώθηκα στην προετοιμασία για τις ειδικές εξετάσεις που απαιτούσε η σχολή και ξεκίνησα. Και από τότε ακολουθώ ένα δρόμο συνεχούς μάθησης και δημιουργίας.
- Τι σημαίνει να είσαι Ελληνίδα διεθνής καλλιτέχνης;
Σημαίνει πολύ ταξίδι, εξωστρέφεια, και σίγουρα σκληρή δουλειά. Το ύφασμα με οδήγησε σε μέρη που δεν θα είχα αλλιώς σκεφτεί να επισκεφτώ, μου χάρισε φανταστικές εμπειρίες, γνώσεις και γνωριμίες για τις οποίες είμαι ευγνώμων. Η συνεχής επαφή μου με το εξωτερικό και οι διεθνείς συνεργασίες υπήρξαν, και παραμένουν, ζωτικής σημασίας για να συνεχίσω να εξελίσσομαι και να δημιουργώ στο επίπεδο που επιθυμώ.
- Έχεις βραβευτεί σε πολλές χώρες. Πού βρήκες μεγαλύτερη ελευθερία και ενθάρρυνση να δημιουργήσεις τέχνη;
Έχοντας δουλέψει περισσότερο στην Γερμανία, μπορώ να πω ότι συνάντησα μεγάλη υποστήριξη και είχα την τύχη να συνεργαστώ με ανθρώπους που πίστεψαν πολύ στη δουλειά μου και με ωθούσαν πάντα να σκέφτομαι outside-the-box και να παίρνω πρωτοβουλίες και ρίσκα. Παίρνοντας την απόφαση να επιστρέψω στην Αθήνα μετά από μία δεκαετία, και γνωρίζοντας ότι οι συνθήκες για τους καλλιτέχνες μπορεί να μην είναι τόσο ενθαρρυντικές όσο στο εξωτερικό, ακολούθησε η συνεργασία μου με το Ίδρυμα Γ. & A. Μαμιδάκη, το οποίο με τίμησε με το Βραβείο Τέχνης 2024. Είναι μια απίστευτη χαρά και πηγή αισιοδοξίας να βλέπω τη δουλειά μου να αναγνωρίζεται και να στηρίζεται και στην Ελλάδα.
- Πολλοί πιστεύαμε ότι η υφαντική στον αργαλειό ανήκει στη λαογραφία. Πώς εσύ την επανάφερες στο σήμερα;
Η υφαντική υπάρχει από την αρχαιότητα και δεν σταμάτησε ποτέ να εξελίσσεται. Κάθε εποχή αντανακλάται μέσα από τα υφάσματά της. Ο ψηφιακός όμως κόσμος, που σήμερα είναι μέρος της ζωής μας, άνοιξε ένα ανεξερεύνητο κεφάλαιο και στην υφαντική. Οι δυνατότητες που προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες στον σύγχρονο δημιουργό για πειραματισμό, έρευνα και καινοτομία είναι πραγματικά μαγικές και προσωπικά δεν αρκούμαι στο να αναπαράγω απλά το χθες, επαναφέροντάς το στο σήμερα, αλλά αναζητώ με τα σύγχρονα εργαλεία νέους τρόπους έκφρασης και δημιουργίας. Προσπαθώ να κοιτάω μπροστά, εκτιμώντας όμως το «πριν» και τοποθετώντας το σε εξέχουσα θέση στις δημιουργικές μου «αποσκευές».
- Πιστεύεις ότι μία ηλικιωμένη γυναίκα (ή άντρας) που έχει δουλέψει στον αργαλειό παραδοσιακά μοτίβα, θα εκτιμούσε τα έργα σου;
Πιστεύω ότι θα τα εκτιμούσε και θα χαιρόταν που μια τέχνη συνεχίζεται, παρότι προσαρμοσμένη σε ένα διαφορετικό από το παλαιότερο πλαίσιο. Στην τέχνη της υφαντικής άλλωστε, το παραδοσιακό και το σύγχρονο δεν είναι αντίθετοι, αλλά συμπληρωματικοί πόλοι που αλληλοεπιδρούν.
- Θέτεις έναν στόχο και τον παλεύεις μέχρι τέλους ή προσπερνάς, βάζοντας νέου στόχους;
Στη ζωή μου τρέχουν παράλληλα πολλοί, μικρότεροι ή μεγαλύτεροι στόχοι, που συχνά επαναπροσδιορίζονται, μέχρι να φτάσουν στο τελικό σημείο. Σίγουρα όμως τίποτα δεν μένει μισοτελειωμένο. Έχω πολύ πείσμα.
- Πώς αποφορτίζεις, πώς αδειάζει ο νους σου; Τηλεόραση, πλατφόρμες, tiktok, μουσική, βιβλία;
Συνήθως προτιμώ να είμαι έξω με αγαπημένα πρόσωπα, αλλά οι μικρές εξορμήσεις είναι που με χαλαρώνουν πραγματικά, είναι ένα διάλειμμα από την καθημερινότητα. Για τον χρόνο που περνάω μόνη θα στραφώ στα βιβλία, με εμπνέουν και με αποφορτίζουν ταυτόχρονα.
- Εάν το τζίνι μπορούσε να πραγματοποιήσει μία επιθυμία σου για την Αθήνα, τι θα άλλαζες στην πόλη;
Θεωρώ ότι η Αθήνα έχει μια ομορφιά που δεν αναδεικνύεται και σίγουρα δεν είναι μια λειτουργική πόλη. Θα την αναδιαμόρφωνα με επίκεντρο τον άνθρωπο και όχι το αυτοκίνητο, με μεγαλύτερα και ελεύθερα πεζοδρόμια, καθαριότητα και πολύ πράσινο.
- Ποιες πέντε λέξεις σε περιέχουν και σε περιγράφουν καλύτερα;
Κέφι, αυθορμητισμός, επιμονή, οργανωμένο χάος.
- Πώς και πού βλέπεις τον εαυτό σου σε 10 χρόνια από σήμερα στο καλύτερο σενάριο ζωής σου;
Δεν κάνω τόσο μακροπρόθεσμα πλάνα, η ζωή είναι ανατρεπτική από μόνη της. Έχω να περπατήσω πολλά μονοπάτια ακόμη, τα οποία δεν μπορώ, ούτε θέλω να προγραμματίσω. Εύχομαι μόνο να παραμείνω ενεργή και δημιουργική.
Κατερίνα Νάκου TRIVIA
Η Κατερίνα Νάκου έχει σπουδάσει Φιλοσοφία και Ιστορία της Τέχνης στο Eberhard Karls University Τübingen και Textile Design στο Reutlingen University (Γερμανία), όπου και ακολούθησε μεταπτυχιακές σπουδές στο Design& Fine Art Conception. Έχει ειδικευτεί ως Textile Developer στην υφαντική Jacquard στο Textiel Museum – Textiel Lab (Ολλανδία). Έχει βραβευτεί με το Grand Prize του IDEEC 2023 (International Design Education Expo and Conference) στο Chuncheon (Κορέα) και έργα της έχουν εκτεθεί σε γκαλερί, μουσεία και ινστιτούτα στη Γερμανία και στην Κορέα. Είναι υπότροφος προγραμμάτων τέχνης και design στο Kunstmuseum Stuttgart (2023) και στο Πανεπιστήμιο της Girona (2024) και resident fellow στο TekstilLab, Bergen – Νορβηγία (2023) και στο European Textile Network & Textile Centre Haslach – Αυστρία (2024).
