Είναι ίσως ο πιο δημοφιλής αγώνας δρόμου, ο πιο επιδραστικός και ο πιο αναμενόμενος, παρόλο που μερικά χρόνια πριν διστάζαμε να πούμε ακόμα και τον σκοπό του. Είναι ο αγώνας δρόμου για τη θεραπεία του καρκίνου του μαστού. Το 15ο Greece Race for the Cure από το «Άλμα Ζωής» που θα πραγματοποιηθεί το Σαββατοκύριακο 30-01 Οκτωβρίου με σκοπό την ευαισθητοποίηση στους προληπτικούς ελέγχους για τον καρκίνο του μαστού και την πίεση για ακόμα πιο αποτελεσματικές θεραπείες. Με αφορμή το φετινό Race, το Utopia Zone μίλησε με την πρόεδρο του «Άλμα Ζωής» κυρία Παρασκευή Μιχαλοπούλου, σε ευθύ τόνο, χωρίς υπεκφυγές και ωραιοποιήσεις, με την πεποίθηση ότι ο καρκίνος γίνεται λιγότερο τρομακτικός όταν τον αντιμετωπίσουμε κατάματα.
- Θα ξεκινήσω κάπως απότομα. Επειδή συνεργάζεστε με κορυφαίους επιστήμονες και επειδή εκείνη ή εκείνος που διαβάζει την κουβέντα μας ίσως να είναι καρκινοπαθής ή να έχει ένα αγαπημένο πρόσωπο που ασθενεί με καρκίνο, πόσο κοντά είμαστε στο να πάψει ο καρκίνος του μαστού να είναι μία απειλητική για τη ζωή ασθένεια;
«Είμαστε κοντά σε πάρα πολλές περιπτώσεις. Ο καρκίνος του μαστού είναι μία περίπλοκη ασθένεια. Έχουμε φτάσει στο σημείο να λέμε ότι σχεδόν κάθε γυναίκα έχει τον δικό της καρκίνο. Υπάρχουν μορφές καρκίνου που θεραπεύονται σχεδόν πλήρως, ανάλογα και με το πότε έχει γίνει η διάγνωση. Υπάρχουν και υπο-τύποι του καρκίνου, για τους οποίους μέχρι τώρα δεν είχαμε θεραπείες, αλλά τώρα έχουμε και είναι αποτελεσματικές. Ακόμα και για τους «δύσκολους», μεταστατικούς καρκίνους, έχουμε πλέον μεγαλύτερο χρόνο επιβίωσης και με καλή ποιότητα ζωής. Η πρόοδος της επιστήμης είναι καθοριστική για να αντιμετωπίζουμε με μεγαλύτερη αισιοδοξία όλες τις περιπτώσεις».
- Αυτό που λέγονταν παλιά, ότι οι θεραπείες αποδίδουν μία πενταετία επιβίωσης;
«Όταν υπάρχει έγκαιρη διάγνωση, σχεδόν το 97% των περιπτώσεων φτάνει στην 5ετή επιβίωση, αλλά πλέον μπορούμε να μιλάμε και για πολλά χρόνια μετά την 5ετία. Και αυτό ισχύει και για την υποτροπή. Πολλά χρόνια επιβίωσης και μετά την υποτροπή».
- Οπότε μπορούμε να πούμε ότι πλέον δεν υπάρχει «αδιέξοδο» στην επιστήμη για την αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού;
«Δυστυχώς υπάρχουν και περιπτώσεις χωρίς αίσια κατάληξη και αυτό έχει να κάνει με το πότε έγινε η διάγνωση, πόσο επιθετικός είναι ο καρκίνος, η ηλικία, οι αντοχές του οργανισμού κ.α. Το όραμα μας είναι η επιστήμη να φτάσει σε εκείνο το σημείο που να αντιμετωπίζει όλους τους τύπους και τις περιπτώσεις, ώστε να φτάσουμε σε 0% απώλειες. Αυτό είναι το όραμά μας».
- Οι επιστήμονες και το Άλμα Ζωής κάνετε τεράστια προσπάθεια για την ευαισθητοποίηση των γυναικών ώστε να κάνουν προληπτικούς ελέγχους. Έχουν μπει στη ρουτίνα των γυναικών;
«Υπάρχει μία μεγάλη αλλαγή πλέον σε αυτόν τον τομέα. Οι γυναίκες στις πόλεις γνωρίζουν πόσο σημαντική είναι η έγκυρη διάγνωση και κάνουν τους ελέγχους. Στην περιφέρεια όμως δεν έχει φτάσει ακόμα το μήνυμα όσο θα θέλαμε. Ίσως δεν επιτρέπει και το σύστημα. Εάν μία γυναίκα μένει σε ένα χωριό, που δεν έχει εύκολη πρόσβαση σε διαγνωστικό κέντρο, μαζί με άλλους ανασταλτικούς παράγοντες, δεν έχει τη δυνατότητα να κάνει τις εξετάσεις. Αλλά εγώ θέλω να σταθώ στο θετικό: όταν πρωτοήρθα στο Άλμα Ζωής το 2006, η πρόληψη για τον καρκίνο του μαστού αφορούσε μόλις σε ένα 5-6% των γυναικών. Πέρσι στη χώρα μας τα επίσημα στοιχεία δείχνουν ότι το 60% των γυναικών έκανε τους ελέγχους. Πρόκειται για μία τεράστια θετική αλλαγή αλλά δεν εφησυχάζουμε. Το όραμα στο Άλμα Ζωής είναι να μην υπάρχει ούτε μία γυναίκα άνω των 40 που να μην έχει κάνει κλινική εξέταση και μαστογραφία. Και το Race αυτόν τον στόχο εξυπηρετεί».
- Τi προκαλεί τον καρκίνο του μαστού; Είναι το DNA, το περιβάλλον, οι συνθήκες που ζούμε;
«Υπάρχουν παράγοντες που μπορούμε να ελέγξουμε και άλλοι που δεν μπορούμε. Δεν μπορούμε να ελέγξουμε το φύλο. Ο καρκίνος του μαστού στους άντρες είναι 1% σε σχέση με εκείνον στις γυναίκες. Η ηλικία: όσο μεγαλώνει η γυναίκα, τόσο κινδυνεύει από καρκίνο του μαστού. Επίσης ένα 10% είναι κληρονομικός καρκίνος. Το ιστορικό της οικογένειας και από μητέρα και πατέρα παίζει ρόλο. Ρόλο παίζει και το πότε ξεκίνησε η εμμηνορρυσία και πότε η εμμηνόπαυση, οι θεραπείες ορμονικής υποκατάστασης, η ατμοσφαιρική ρύπανση κ.α. Εκείνα που μπορούμε να ελέγξουμε είναι η διατροφή, η άθληση, όχι κάπνισμα, καθόλου ή λίγο αλκοόλ. Ο συνδυασμός μία υγιεινής ζωής και τακτικών ελέγχων θα μας βοηθήσει να απομακρύνουμε το ενδεχόμενο του καρκίνου ή να τον προλάβουμε έγκαιρα».
- Κατά καιρούς διάφορες θεωρίες ενοχοποιούν τον θηλασμό ή τον μη θηλασμό, τα αντισυλληπτικά, την υποβοηθούμενη γονιμοποίηση, δημιουργώντας άγχος – ίσως και ενοχές – σε γυναίκες. Τι θα πρέπει να γνωρίζουν;
«Οι μελέτες λένε ότι όλα αυτά που αναφέρατε παίζουν ρόλο. Και τα αντισυλληπτικά, και ο θηλασμός και η ορμονική υποκατάσταση και η υποβοηθούμενη αναπαραγωγή – αν και πιο πρόσφατες μελέτες υποστηρίζουν ότι δεν παίζουν τόσο μεγάλο ρόλο. Τίποτα από όλα όμως δεν είναι καθοριστικό. Υπάρχουν γυναίκες που δεν είχαν κανέναν από αυτούς τους επιβαρυντικούς παράγοντες και ασθένησαν, και γυναίκες που τους έχουν όλους και δεν ασθενούν. Αυτό κάνει την ασθένεια τόσο περίπλοκη».
- Είναι η στιγμή που η γυναίκα έχει πάρει στα χέρια της τα αποτελέσματα και δείχνουν κακοήθεια. Ακόμα κι αν έχει κάποια ενημέρωση, ο κόσμος της συγκλονίζεται. Ενδεχομένως να πρέπει να αντιμετωπίσει χημειοθεραπεία, ακτινοβολία, μαστεκτομή. Τι τής λέτε αυτή τη δύσκολη στιγμή;
«Το πρώτο πράγμα που λέω πάντα είναι να βρει έναν γιατρό που να της ταιριάζει. Υπάρχουν πολλοί γιατροί που δεν μάς ταιριάζουν. Πρέπει να βρούμε έναν καλό επιστήμονα, ενημερωμένο, με ενσυναίσθηση, που θα ταιριάζει με εμάς, διότι για ένα μεγάλο διάστημα ο γιατρός θα είναι το πιο σημαντικό πρόσωπο στη ζωή μας. Πραγματικά, όπως είπατε, έρχονται τα πάνω – κάτω. Είναι μια καταιγίδα που αλλάζει τη ζωή μας. Η γυναίκα δεν πρέπει να διστάσει να κάνει χρήση ψυχολογικής στήριξης. Είναι τόσο μεγάλη η ανατροπή που δεν χρειάζεται να τα περνάει όλα αυτά μόνη. Χρειάζεται να δώσει όλες τις σωματικές της δυνάμεις για να αντιμετωπίσει την ασθένεια. Πρέπει λοιπόν να βοηθηθεί να έχει καλή ψυχολογική κατάσταση. Εμείς και άλλοι σύλλογοι προσφέρουν δωρεάν αυτές τις υπηρεσίες. Στο Άλμα Ζωής έχουμε εξειδικευμένους επιστήμονες για αυτή τη στήριξη. Σημαντικό είναι επίσης να ζητήσει να μιλήσει με μία γυναίκα που έχει περάσει την ασθένεια. Αυτό λειτουργεί απίστευτα ενδυναμωτικά. Όταν θα ακούσει μία επιζήσασα να της λέει ότι «εγώ έχω περάσει τον καρκίνο πριν από 10, 20 χρόνια», είναι σαν να της κάνει μία ένεση με φως εκεί που όλα είναι μαύρα. Διότι δεν της το λέει κάποιος που το έχει ακούσει. Της το λέει μία γυναίκα που το έχει ζήσει. Της λέει: κοίταξε με! Είμαι εδώ, ζωντανή και υγιής. Μην φοβάσαι!»
- Χρειάστηκε να το ζήσω ως φροντιστής, για να καταλάβω πόση σημασία έχουν τα μαλλιά σε αυτή τη διαδικασία. Έχω δει γυναίκες που δεν λύγισαν σε καμία ιατρική πράξη αλλά λύγισαν στην απώλεια των μαλλιών.
«Είναι σαν να σου δίνει ένα μεγάλο χτύπημα, αφαιρώντας ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της εικόνας σου. Ξαφνικά γίνεσαι ορατή από όλους και όχι για καλό λόγο. Πολλοί συνεχίζουν να ταυτίζουν τον καρκίνο με τον θάνατο κι έτσι αντιμετωπίζουν μία γυναίκα χωρίς μαλλιά ως μελλοθάνατη και – το χειρότερο – της συμπεριφέρονται σαν να είναι μελλοθάνατη. Η απώλεια των μαλλιών, έρχεται ως δημόσια επιβεβαιωτική σφραγίδα «ναι, έχει καρκίνο στον μαστό». Αυτός ο καρκίνος χτυπάει δύο πολύ ζωτικά σημεία του σώματος: το ένα είναι το στήθος, που είναι συνυφασμένο με την γυναικεία φύση, και το άλλο είναι η εξωτερική εικόνα. Δύο τόσο καθοριστικά σημεία της γυναίκας ξαφνικά βάλλονται ταυτόχρονα».
- Τα τελευταία χρόνια βλέπω στον «Άγιο Σάββα» αλλά και στον δρόμο γυναίκες, συνήθως νεαρότερης ηλικίας, που δεν μπαίνουν στη διαδικασία της περούκας, φοράνε μία μπαντάνα ή και τίποτα και χαίρομαι. Νιώθω ότι πολεμάνε με αυτόν τον τρόπο την προκατάληψη που είπατε…
«Και εγώ χαίρομαι γι αυτόν τον δυναμισμό που εκπέμπουν αλλά σέβομαι και την επιλογή κάθε γυναίκας. Μία γυναίκα μπορεί να λέει με αυτόν τον τρόπο ότι «είναι καλά και αντιμετωπίζει δυναμικά την ασθένεια» αλλά μπορεί να το λέει και με μία περούκα. Κάθε επιλογή είναι απολύτως σεβαστή».
- Πριν από χρόνια λέγαμε για «επάρατο», για «κακιά αρρώστια», δίναμε μεταφυσικές διαστάσεις και στιγματίζαμε ασθενείς. Πού βρισκόμαστε σήμερα ως κοινωνία;
«Θεωρούταν περίπου ως κατάρα να έχεις καρκίνο γιατί ήταν συνυφασμένο με τον θάνατο. Τώρα όμως, όπως σας είπα και νωρίτερα, τα επιστημονικά δεδομένα έχουν ανατρέψει τελείως αυτή την εξίσωση. Είναι απαράδεκτο να συνεχίζουμε να χρησιμοποιούμε εκφράσεις όπως «έχει την επάρατο». Είναι σαν να λες σε μία γυναίκα ότι είναι καταραμένη! Αν είναι δυνατόν! Και υποτίθεται ότι κάνεις αυτή την αναφορά για να ενημερώσεις τον κόσμο; Πώς τον ενημερώνεις; Μία γυναίκα που ακούει για «επάρατο», τρομάζει. Ίσως και να φοβηθεί να κάνει τον προληπτικό της έλεγχο. Είναι δυνατόν να μην καταλαβαίνουν πόσο κακό κάνουν; Ο καρκίνος είναι μία ασθένεια. Μία λέξη. Δεν χρειάζεται καμία άλλη. Όταν λες τα πράγματα με το όνομά τους, τα απομυθοποιείς. Βγάζεις από πάνω τους τις προκαταλήψεις και δεδομένα που δεν ισχύουν πια στην εποχή μας».
- Πώς είναι τα πράγματα αυτή τη στιγμή στη χώρα μας; Παρακολουθούμε τις διεθνείς καινοτομίες, διαθέτουμε σύγχρονα μέσα;
«Το μεγάλο πρόβλημα πιστεύω ότι είναι η οργάνωση. Μία γυναίκα έρχεται αντιμέτωπη με αυτή την ασθένεια και βρίσκεται στο χάος. Δεν ξέρει πού να πάει, πώς μπορεί να διαλέξει γιατρό, ποιες θεραπείες είναι διαθέσιμες, τίποτα. Λείπουν οι «κλινικές μαστού». Θα έπρεπε να υπάρχουν κέντρα όπου θα παίρνουν τη γυναίκα από το χέρι και θα τη καθοδηγούν στον ογκολόγο, τον χειρουργό, τον ακτινολόγο, χωρίς να χρειάζεται η ίδια η γυναίκα να τρέχει για κάθε «στάση» που θα πρέπει να κάνει στη θεραπεία της. Το σύστημα σήμερα βάζει τη γυναίκα να ψάχνει, να πρέπει να κλείσει ραντεβού, να υφίσταται το βάρος του «θα βρω ή δεν θα βρω ραντεβού και πότε θα το βρω;», να πρέπει να αλλάζει νοσοκομεία γιατί δεν βρίσκει ραντεβού εκεί που ξεκίνησε τη θεραπεία, όλα αυτά που είναι πάρα πολύ στρεσογόνα. Για το Άλμα Ζωής είναι απόλυτη προτεραιότητα η δημιουργία κλινικών μαστού, που θα αφαιρέσουν κάθε εμπόδιο στην ισότιμη πρόσβαση όλων των γυναικών στη θεραπεία».
- Το RACE από το Άλμα Ζωής έχει εξελιχθεί σε έναν θεσμό μεγάλης επιδραστικότητας, όπως και μεγάλης συμμετοχής. Θυμάστε τον πρώτο αγώνα το 2009 και τι μεσολάβησε από τότε; Ποια είναι τα μηνύματά που προτάσσετε φέτος;
«Το 2009 που έγινε το πρώτο Race δεν θέλαμε να έχουμε μεγάλες προσδοκίες γιατί ήταν κάτι που δεν είχαμε ξανακάνει, δεν γνωρίζαμε τι αντίκτυπο θα έχει, δεν είχαμε μετρήσει ούτε τις δικές μας δυνάμεις παρόλα αυτά το τολμήσαμε. Και το αποτέλεσμα ήταν συγκλονιστικό. Είχαν συμμετάσχει 5.000 άτομα! Να σας θυμίσω ότι τότε δεν ήταν πού διαδεδομένοι οι αγώνες και ξαφνικά, εμφανιστήκαμε εμείς, ένας σύλλογος ασθενών να καλούμε τον κόσμο να συμμετέχει για ένα δύσκολο, τότε, θέμα. Ήταν η μεγαλύτερη επιτυχία μας. Ο κόσμος αγάπησε πολύ το Race for the cure. Το περιμένει κάθε χρόνο. Το σπουδαιότερο για εμένα είναι ότι το Race κατάφερε και έβαλε στο κέντρο ένα τόσο σοβαρό θέμα υγείας χωρίς να φοβίζει τον κόσμο. Το αντίθετο. Έρχεται, νιώθει ότι συμμετέχει σε κάτι που αφορά στην υγεία μας, αλλά ταυτόχρονα συμμετέχει και σε μία γιορτή για τη ζωή. Γυναίκες, άντρες, παιδιά κάθε ηλικίας. Μαζί πιο δυνατοί από τον καρκίνο του μαστού».
