Το ακάουντ intellectual_thighs aka Μπούτια και Διανόηση στο instagram αποκαλύπτει πολλά για τον στερεοτυπικό σεξισμό που επικρατεί στο χώρο των εγχώριων εκδόσεων.

Οι μηροί, chico, δεν λένε ποτέ ψέματα… Ως φανατική αναγνώστρια και ερασιτέχνις bookstagrammer, ανακάλυψα το ακάουντ intellectual_thighs aka Μπούτια και Διανόηση σχεδόν αμέσως μετά την εμφάνισή του στο ίνσταγκραμ. Τα μπούτια ήταν η αφορμή (Ουάου, τι σκέφτηκε η τύπισσα! Για να δούμε, το υποστηρίζει;) Τα βιβλία που επέλεγε να παρουσιάσει και η κριτική της άποψη (Ω, μ@λ@κ@, she’s good!!!) είναι ο ουσιαστικός λόγος που έκτοτε την παρακολουθώ σταθερά, όσο προλαβαίνω. Έπειτα από μια πενταετία, δεκάδες ποστς, εκατοντάδες στόριζ, μια αποκάλυψη ταυτότητας κι ένα δικό της βιβλίο ήρθε η ώρα να σας συστήσω τη μοναδική Ματίνα Αποστόλου.

Μπανάλ ερώτηση, αλλά δεν γίνεται να μην την υποβάλλω, για να μπουν στο κλίμα και όσοι δεν σε γνωρίζουν. Πώς είχες την προβοκατόρικη -για τα ελληνικά δεδομένα- ιδέα για τη δημιουργία του Intellectual Thighs; Και γιατί το δημιούργησες;

Δεν έκανα καμιά εξυπνάδα ή κάτι ιδιαιτέρως καινοτόμο, πάντα υπήρχαν φωτογραφίες βιβλίων πάνω σε πόδια, γιατί είναι το πιο βολικό μέρος να ακουμπήσεις το βιβλίο σου όταν διαβάζεις και θέλεις να βγάλεις μια φωτογραφία στα γρήγορα. Απλώς, έβαλα τη λέξη «μπούτια» στο όνομα του προφίλ μου και μάλλον η λέξη είναι που θεωρήθηκε προβοκατόρικη, όχι οι φωτογραφίες μου. Θέλω να πιστεύω πως πέντε χρόνια μετά έχει γίνει αντιληπτό πως δεν υπάρχει κάποια βαθύτερη πρόθεση πίσω απ’ τον λογαριασμό. Είμαι περισσότερο ρηχή από ποτέ, πάω όπου με πάει, έχω επιλέξει να υπάρχω στο ίνσταγκραμ μιλώντας για τα βιβλία με τον τρόπο που με εκφράζει και γουστάρω.

Για ένα χρονικό διάστημα ήσουν γνωστή μόνο ως Μπούτια και Διανόηση. Επέλεξες, δηλαδή, την ανωνυμία, πίσω από ένα προφίλ μιας καλλίπυγης δεσποσύνης. Γιατί το έκανες; Φοβόσουν τις αντιδράσεις των λογοτεχνικών ταγών της χώρας; (Δεν ξέρω ποιοι θεωρούν εαυτούς ως τέτοιους και συστήνονται ανάλογα, προτιμώ να μένω εκτός παρασκηνίων, αλλά υποθέτω πως θα υπάρχουν). Γούσταρες την ησυχία σου; Έτσι έκατσε και ήθελες να δεις πώς θα πάει; Or what;

Είναι πολύ συνηθισμένη η ανωνυμία σε λογαριασμούς της βιβλιοφιλικής κοινότητας, όμως σε εμένα ήταν περισσότερο συνειδητή επιλογή, γιατί αποφάσισα να παρουσιαστώ γράφοντας προσωπικά, ειλικρινή κείμενα και να έχω ένα ανοιχτό, δημόσιο προφίλ. Όταν μιλώ για τη μητρότητα, λοιπόν, παρουσιάζω το παιδί μου, όταν αναφέρομαι στον γάμο, φανερώνω τον σύζυγό μου, όταν σχολιάζω τη φιλία, φωτογραφίζω τους φίλους μου, όταν θυμάμαι τα παιδικά μου χρόνια, εμφανίζεται η οικογένειά μου. Παύει ο λογαριασμός να είναι προσωπικός όταν εκθέτεις κι άλλους εκτός απ τον εαυτό σου. Επομένως, στην περίπτωσή μου είναι επιλογή η ανωνυμία και όχι φόβος˙ δεν φοβάμαι τα σχόλια ή την κριτική κανενός, γιατί δεν εξαρτάται κανένα κομμάτι της ζωής μου από σχόλια και κριτικές.

Σε κάθε περίπτωση, κάποιο πουλάκι του εκδοτικού χώρου, από τα λίγα που εκτιμώ βαθιά και εμπιστεύομαι, μου σφύριξε ότι δέχτηκες πολεμική για τον τρόπο με τον οποίο έχεις επιλέξει βιβλία. Ισχύει; Μαρτύρα όσο μπορείς. Πες μας για στερεότυπα, σεξισμό, γυναίκες που δημοσιολογούν ξεβράκωτες και ακόμα δεν τις έχει μαζέψει η οικογένειά τους, για genres που «επιτρέπεται» να παρουσιάζονται πάνω σε μπουτάκια και genres που πρέπει αποκλειστικά και μόνο να κοσμούν βιβλιοθήκες (συνήθως αδιάβαστα) και όχι να ξεκουράζονται πάνω στα πόδια σου, για το πώς αντιλαμβάνεται το χιούμορ και την ειρωνεία ο μέσος Έλλην bookstagrammer και ο μέσος Έλλην «λόγιος» και ό,τι άλλο σχετικό!

Έχω ένα ελάττωμα που είναι συγχρόνως και προτέρημα, ξεχνώ πολύ εύκολα -είναι κι ένας λόγος που έφτιαξα τον λογαριασμό, να έχω μια καταγραφή των βιβλίων που διάβασα, προτού τα ξεχάσω εντελώς. Έχω κρατήσει όμως κάποια screenshots ανθρώπων του χώρου -ήταν λίγοι ευτυχώς- που σχολίαζαν υποτιμητικά και ειρωνικά τον λογαριασμό μου, για να μην ξεχάσω πόσο λίγοι ήταν δυστυχώς κάποιοι που θαύμαζα ως αναγνώστρια. Πιστεύω πως τα social είναι μέσα στη θολούρα τους ένας καθρέφτης των ανθρώπων πίσω απ’το πληκτρολόγιο και πλέον είμαστε αρκετά εκπαιδευμένοι ώστε να τους διακρίνουμε πίσω απ’ την οθόνη. Αναγνωρίζουμε έναν συγγραφέα που είναι νάρκισσος, μια μεταφράστρια που κάνει μισογυνικά σχόλια, έναν κριτικό που θέλει να ακουστεί περισσότερο λέγοντας κακιούλες. Εκθέτουν μόνοι τον εαυτό τους, το έργο τους θα συνοδεύεται και από αυτές τις πλευρές της προσωπικότητας που παρουσιάζουν στα social. Δεν θέλω να μιλήσω για στερεότυπα και σεξισμό, γιατί νιώθω ότι τα κανονικοποιώ και μόνο που τα αναφέρω ως λόγους για τους οποίους είμαι θυμωμένη. Δεν θέλω να θυμώνω με ανθρώπους που δεν μπορούν να εξελιχθούν. Είναι θέμα χρόνου να αφανιστούν.

Αισιόδοξη σε βρίσκω. Θα το συζητήσουμε αυτό εκ νέου μελλοντικά. Τελικά, έχεις εικόνα ποιοι είναι το κοινό σου; Έχει αποκρυσταλλωθεί; Η αποκάλυψη της ταυτότητάς σου (για την οποία θα μιλήσουμε παρακάτω) έφερε αλλαγές στη σύνθεσή του;

Οι άνθρωποι που με ακολουθούν, σύμφωνα με τα στατιστικά του ίνσταγκραμ, είναι κυρίως γυναίκες (80,4 %) ηλικίας 25-44 (73,5%). Το βιβλίο μου δεν έφερε κάποια αλλαγή σε αυτή τη σύνθεση.

Θέλω το καλύτερο και το χειρότερο comment που έχεις λάβει: Το πλαίσιο, το βιβλίο και την αντίδρασή σου.

Ενώ συνήθως απαντώ δυναμικά και με χιούμορ στα προσβλητικά σχόλια -γιατί πιστεύω πως αυτό πρέπει να κάνουμε στα σόσιαλ και στη ζωή, δεν αντέδρασα έτσι σε μια μόνο περίπτωση. Το χειρότερο σχόλιο δεν ήταν ακριβώς σχόλιο, ήταν μήνυμα. Την ημέρα που πήγα να υπογράψω στον «Ποταμό» το συμβόλαιο του βιβλίου μου, έλαβα ένα μήνυμα από έναν άνθρωπο, στο οποίο με κατηγορούσε για ανηθικότητα και εκμαυλισμό της κοινωνίας και έπειτα από ένα κατεβατό προσβολών -που η καλή χρήση της γλώσσας το έκανε πιο τρομακτικό, απαιτούσε να αρχίσω να καλύπτω τα άκρα μου και κατέληγε σε αόριστες απειλές. Φοβήθηκα πολύ, ταράχτηκα, σφίχτηκε το στομάχι μου, υπέγραψα με χέρι που έτρεμε. Λυπάμαι που αντέδρασα έτσι, γιατί άφησα έναν άγνωστο να γίνει μέρος μιας σημαντικής για μένα ημέρας. Τώρα πια θα τον αντιμετώπιζα διαφορετικά. Το καλύτερο σχόλιο, δεν ήταν σχόλιο, ήταν ένα πακέτο από τον ΗΧΠ. Κάποιος του έδειξε ένα κειμενάκι που είχα γράψει για εκείνον και μου έστειλε κάποια βιβλία του με μια συγκινητική αφιέρωση που την έχω φυλαχτό. Επιλέγω να μην μένω στα αρνητικά της έκθεσης, γιατί τα θετικά είναι τέτοια που μου έχουν γεμίσει την καρδιά.

Παραβλέπω τη «ζήλια» μου για το πακέτο από τον ΗΧΠ (αγαπητοί αναγνώστες, η Ματίνα αναφέρεται στον κορυφαίο διηγηματογράφο και δοκιμιογράφο Ηλία Χ. Παπαδημητρακόπουλο, τη γραφή του οποίου αξίζει να γνωρίσετε) και συνεχίζω να ρωτώ… Πριν από ενάμιση χρόνο περίπου, τα μπούτια απέκτησαν πρόσωπο και η διανόηση εγκέφαλο. Το coming out σου έγινε λόγω του βιβλίου που έγραψες; Για λόγους διαφήμισης, ας πούμε; Ή ήταν η ώρα σου να πεις «Είμαι η Ματίνα Αποστόλου» και η έκδοση των Σωματιδίων ήταν μια καλή ευκαιρία όλο αυτό να γίνει… ομαλά;

Δεν έγινε ακριβώς coming out, γιατί συνεχίζω να γράφω με ψευδώνυμο. Οι γονείς μου, οι συγγενείς μας, πολλοί φίλοι και γνωστοί δεν έχουν ιδέα για τον λογαριασμό και τα Σωματίδια. Το account μου και το bookstagram με βοήθησαν πολύ στο να προωθηθεί το βιβλίο μου, υπήρξαν όμως στιγμές που ένιωσα ότι το πρόδωσα εξαιτίας του λογαριασμού. Όχι γιατί δεν είμαι περήφανη για τη διαδικτυακή μου παρουσία, αλλά γιατί πιστεύω πως μια μερίδα με έχει χαρακτηρίσει και απορρίψει εξαιτίας αυτής της παρουσίας μου. Και πλέον, έχοντας περάσει πολλές διακυμάνσεις, που είχαν να κάνουν κυρίως με δικές μου ανασφάλειες, μπορώ να πω πως είμαι πολύ περήφανη γι’ αυτό που έχω γράψει.

Ορθώς είσαι. Πάμε, λοιπόν, στα Σωματίδια. Σ’ το είπα, με ζόρισε. Η Αλίκη μού έμοιαζε σε πολλά, σε άλλα όχι και τόσο, αλλά ήταν αρκετά για να ταυτιστώ. Η ηλικία, οι προβληματικοί γκόμενοι, η δέσμευση, το παρελθόν που την καταπίνει, η σχέση με τη μάνα της, η διαπίστωση πως το σώμα θυμάται, η μητρότητα… Στην Αλίκη, που ήταν εν μέρει η Πελιώ, συνέβη κάτι που η Πελιώ δεν θα άντεχε. Και το έχεις παρουσιάσει με τρόπο τέτοιο, που ενώ η Πελιώ έχει συναντήσει αυτή τη συνθήκη σε εκατοντάδες pop κείμενα (βιβλία, ταινίες, σειρές, τραγούδια) ήταν η πρώτη φορά που δυσκολεύτηκε να τη διαχειριστεί. Το βιβλίο όλο θέλει γερό στομάχι και σ’ το λέει ένας άνθρωπος που από πολύ μικρή ηλικία έχει εκτεθεί σε φανταστικές και πραγματικές σκληρές καταστάσεις και θεωρητικά έχει αντοχές. Ματίνα, ήταν τόσο δυνατό που δεν μπορούσα να το διαχειριστώ, παρουσιάζοντάς το στο δικό μου account στο Ίνστα και η συνέντευξη αυτή ήρθε -συμπαντικά;- 18 μήνες μετά την ανάγνωσή του, ώστε να κλείσω τους λογαριασμούς μου μαζί του, προς το παρόν, και να πάρει τη σωστή θέση του στο ράφι και στην καρδιά μου. Το σχόλιό σου; (Δεν σποϊλάρω εγώ. Προφανώς εσύ έχεις δικαίωμα να αποκαλύψεις ό,τι θες…)

Το βιβλίο γράφτηκε σχεδόν αυτόματα, ώστε να μπορέσω εγώ η ίδια να διαχειριστώ τους φόβους που γεννήθηκαν μέσα από δύσκολες συνθήκες που έφερε η μητρότητα, η ζωή και μια τραγωδία που συνέβη κάπου κοντά μου. Η αλήθεια είναι πως δεν είχα στο μυαλό μου την αναγνώστρια και πώς θα διαχειριζόταν όσα είχα να πω, γιατί εγώ η ίδια δεν ένιωθα συγγραφέας. Είναι μια σκληρή ιστορία που προσπάθησα να αποδώσω στεγνά, με ρεαλισμό, αφήνοντας όμως κομμάτια σπαραγμού, γιατί έπρεπε να ανασάνει. Αυτά που μου λες, όσα μου έχουν πει άνθρωποι που διάβασαν το βιβλίο, είναι συνδέσεις που φτιάχτηκαν μεταξύ μας απ’ το κείμενο και είναι ο μόνος λόγος που με κάνει να θέλω να γράψω ξανά. Δεν υπάρχει αρνητικό σχόλιο ή κριτική που μπορεί να μετρήσει παραπάνω εντός μου.

Είναι πολύ όμορφο αυτό που λες! Αλήθεια, πόση Ματίνα έχει χωρέσει στην Αλίκη; Και πόση Αλίκη έχει στοιχειώσει τη Ματίνα; Πόσο ψυχοθεραπευτικά και πόσο ψυχοφθόρα αντίστοιχα αποδείχτηκαν τα Σωματίδια;

Ο πρώτος εκδοτικός όπου έστειλα το βιβλίο με απέρριψε, γιατί το βρήκε πολύ προσωπικό και αυτοβιογραφικό. Δεν είναι. Υπήρξαν άνθρωποι που μου έστειλαν μήνυμα λέγοντας πως λυπούνται με τη σκέψη ότι μπορεί να έζησα μια τέτοια ιστορία. Δεν την έζησα. Υποψιάζομαι πως η παρουσία μου στα σόσιαλ έχει φτιάξει μια περσόνα οικεία και το κείμενο, που ορισμένα κομμάτια του είναι σε πρώτο πρόσωπο, μπορεί να έφερε κάποια σύγχυση ως προς το αν αυτό που διαβάζει κάποιος είναι εξομολόγηση ή μυθοπλασία. Όμως και αυτό το θεωρώ κατάκτησή μου. Κομμάτια μου υπάρχουν μέσα σε όλους τους ήρωες, δεν είμαι όμως η Αλίκη. Η Αλίκη έγινε το σώμα που με βοήθησε να ξορκίσω τους φόβους μου. Η περίοδος που έγραφα το βιβλίο ήταν ίσως η πιο έντονη συναισθηματικά που έχω ζήσει.

Το πήγαμε, λίγο ανάποδα, αλλά έτσι βγήκε. Θέλω να μας πεις όσα περισσότερα θέλεις και μπορείς για τη Ματίνα. Από ηλικία και δουλειά και καθημερινότητα, μέχρι οικογένεια και χόμπι και μελλοντικά σχέδια (γράφεις κι άλλο βιβλίο, Ματίνα, σωστά;), ίσως και κάτι που δεν έχεις αποκαλύψει ποτέ για να βγάλω και μια αποκλειστικότητα. Προφανώς, αν θες…

Συνήθως όταν με ρωτούν με τι ασχολούμαι, απαντώ «οικιακά» γιατί έχω παρατηρήσει πως δεν ακολουθεί κάποια άλλη ερώτηση. Γίνομαι 44 τον Σεπτέμβρη, νιώθω την κλιμακτήριο να κοντοζυγώνει, νιώθω να αλλάζω, να μεγαλώνω και να ωριμάζω, βλέπω τους μεγάλους να μεγαλώνουν περισσότερο, αισθάνομαι να έχω απομακρυνθεί από τις ρίζες μου, αλλά να με τραβάνε πίσω. Γι’ αυτά γράφω τώρα, αυτά θέλω να πω, με τους δικούς μου ρυθμούς, μέχρι να είμαι ευχαριστημένη και να ξορκίσω ξανά τα δικά μου. Είμαι άνθρωπος κλειστός, όχι πολύ κοινωνικός, δεν φοβάμαι να αλλάζω περιβάλλον μέχρι να βρω αυτό που νιώθω ότι μπορώ να είμαι η καλύτερη εκδοχή μου. Δεν έχω φιλοδοξίες ούτε κάποιους στόχους και, ενώ αυτό το κουβαλούσα πάντα ως κουσούρι, έφτασα να το εκτιμώ γιατί με απελευθερώνει, με κάνει να μην είμαι ανταγωνιστική, μου δίνει καθαρό βλέμμα και μια μεγάλη ευγνωμοσύνη για τη ζωή μου. Γενικώς, είμαι πολύ ευχαριστημένη με τη στάση μου (που έλεγε κι ο Χάκκας).

Για να σπάσω λίγο το κλισέ, δεν θα ρωτήσω, μα θα προστάξω. Δώσε τα καλύτερα βιβλία του πρώτου εκδοτικού εξαμήνου του ’24, για να τα πάρουμε, αν δεν τα έχουμε ήδη, για τις διακοπές μας. Αλήθεια, πού θα πας διακοπές φέτος;

Θα πάω να δω τους δικούς μου, να ποτίσω τις ρίζες μου και όπως κάθε χρόνο θα καταλήξω στα Κύθηρα. Θα προτείνω καταρχάς Το Κρασί του Θέρους του Ρέι Μπράντμπερι, το βιβλίο που πήρα σ’ όλους τους δασκάλους του μικρού μου αυτό το καλοκαίρι. Μόλις κυκλοφόρησε ξανά Η Γραμμή του Ορίζοντος, του Βακαλόπουλου, αρπάξτε τη. Διάβασα αρκετά ωραία βιβλία φέτος, να πάρετε το Σαράκι της Λάιλα Μαρτίνεθ, αν θέλετε κάτι σκοτεινό, το Κολυμπώντας της Τζούλι Οτσούκα, τα Πέτρινα Ημερολόγια της Κάρολ Σιλντς και να διαβάσετε και Άλις Μανρό για να τη μνημονεύσετε. Κι αν θέλετε ελληνική παραγωγή, να πάρετε τη Μνήμη του Πάγου της απίθανης Ιωάννας Μπουραζοπούλου να δροσιστείτε.

Με αιφνιδίασες που δεν πρότεινες Κάρβερ…

*Βρείτε τα Μπούτια και Διανόηση στο Instagram @intellectual_thighs. Το βιβλίο της Ματίνας Αποστόλου Σωματίδια κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Ποταμός.