Τις τελευταίες μέρες η ασφάλεια των πτήσεων λόγω αναταράξεων βρίσκεται στην κορυφή της ατζέντας και της δημόσιας συζήτησης. Δώδεκα επιβαίνοντες σε πτήση της Qatar Airways από τη Ντόχα με προορισμό την Ιρλανδία τραυματίστηκαν κατά τη διάρκεια έντονων αναταράξεων, ενώ ένας επιβάτης σκοτώθηκε και αρκετοί τραυματίστηκαν μετά από σοβαρές αναταράξεις σε πτήση της Singapore Airlines από το Λονδίνο στη Σιγκαπούρη.
Γιατί υπάρχουν αναταράξεις;
Η κλιματική αλλαγή επηρεάζει κάθε πτυχή της ανθρώπινης δραστηριότητας. Το 2023 ήταν η χρονιά με τις υψηλότερες θερμοκρασίες που έχουν καταγραφεί ποτέ- σύμφωνα με την ετήσια έκθεση για την κατάσταση του κλίματος στην Ευρώπη. Η μέση θερμοκρασία το 2023 ήταν αυξημένη κατά 0,17°C από εκείνη του 2016, της προηγούμενης θερμότερης χρονιάς.
Οι αναταράξεις που νιώθουμε στο αεροπλάνο είναι ακανόνιστα ρεύματα αέρα που προκαλούνται από διαφορετικούς παράγοντες. Οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι τα επόμενα χρόνια αυτό το φαινόμενο θα είναι πιο έντονο και συχνό λόγω της κλιματικής αλλαγής και της υπερθέρμανσης του πλανήτη, καθώς θα ενισχυθεί η αστάθεια των ταχέως κινούμενων αέριων μαζών.
Σύμφωνα με επιστημονική μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2023 στο περιοδικό Geophysical Research Letters οι αναταράξεις αυξήθηκαν τουλάχιστον 50% πάνω από τον Βόρειο Ατλαντικό Ωκεανό (μία από τις πιο πολυσύχναστες αεροπορικές διαδρομές) μεταξύ του 1979 και του 2020. Ο Paul Williams -καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Ρέντινγκ στην Αγγλία- υποστηρίζει ότι «οι αναταράξεις αναπόφευκτα θα αυξηθούν, όσο η ατμόσφαιρα θερμαίνεται. Αυτή τη στιγμή μπορεί να προβλεφθεί με επιτυχία περίπου το 75% των αναταράξεων». Η έρευνα προβλέπει επίσης ότι μέχρι το 2050 η συχνότητα αναφερόμενων αναταράξεων θα διπλασιαστεί και ότι η μέση ένταση τους θα αυξηθεί από 10% έως 40%. Οι ερευνητές υπολόγισαν τις αλλαγές στην ταχύτητα του ανέμου σε μεγάλα υψόμετρα λόγω του θερμότερου αέρα που προκύπτει από τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.
Οι παγίδες του …καθαρού ουρανού
Ο καθαρός ουρανός δεν εξασφαλίζει πάντοτε μία άνετη και ευχάριστη πτήση. Αντιθέτως, κρύβει παγίδες. «Και ξαφνικά, μπουμ, χτυπάς. Σαν να πέφτεις απότομα σε μία λακκούβα με το αυτοκίνητο σου κινούμενος με μεγάλη ταχύτητα», υποστήριξε ο Dan Bubb, πρώην πιλότος αεροπορικής εταιρείας και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Νεβάδα στο Λας Βέγκας, προσπαθώντας να περιγράψει στα ΜΜΕ το φαινόμενο των αναταράξεων λόγω καθαρού ουρανού. Το ανησυχητικό είναι ότι το συγκεκριμένο φαινόμενο είναι ουσιαστικά «αόρατο» στους πιλότους, ενώ παραμένει εξαιρετικά δύσκολο να προβλεφθεί με τα υπάρχοντα τεχνολογικά μέσα καθώς δεν συνδέεται με ορατά καιρικά φαινόμενα.
Θα μπορούσαν να υπάρχουν καλύτεροι τρόποι πρόβλεψης και αντιμετώπισης; Υπάρχουν ερευνητές που πιστεύουν ότι οι απαντήσεις μπορεί να βρίσκονται στον κόσμο των ζώων. Ενώ μόνο λίγα είδη πουλιών φτάνουν στο ύψος ενός αεροσκάφους, η μελέτη του τρόπου που αντιδρούν σε χαμηλότερα υψόμετρα θα μπορούσε να βοηθήσει τους μετεωρολόγους να δημιουργήσουν καλύτερα μοντέλα για την πρόβλεψη αναταράξεων σύμφωνα με το BBC. Tα πουλιά κινούνται σε απρόβλεπτα περιβάλλοντα και δεν έχει μελετηθεί επαρκώς το πώς μπορούν να διατηρούν τον έλεγχο της «πτήσης» τους και να αντιμετωπίζουν τις αντιξοότητες.
Πόσο κινδυνεύουμε στα αλήθεια από τις αναταράξεις;
Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι κίνδυνος λόγω αναταράξεων παραμένει εξαιρετικά μικρός, αλλά οι ειδικοί συμβουλεύουν τους επιβάτες να λαμβάνουν μέτρα για την ασφάλεια τους και να κρατούν τη ζώνη τους δεμένη καθ’ όλη τη διάρκεια της πτήσης όταν δεν είναι απαραίτητο να μετακινηθούν. Τα αριθμητικά στοιχεία δεν είναι καθόλου ανησυχητικά. Η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας (FAA) έχει καταγράψει ότι μόνο 34 επιβάτες και 129 μέλη πληρώματος υπέστησαν σοβαρούς τραυματισμούς μεταξύ του 2009 και του 2023 (ο μέσος όρος είναι 12 άτομα κάθε χρόνο), ενώ δεν έχει σημειωθεί κανένας θάνατος.
Η αεροφοβία, ο φόβος της πτήσης, έχει καταγραφεί ότι επηρεάζει περίπου 20-25 εκατομμύρια Αμερικανούς, μερικές φορές με εξουθενωτικά αποτελέσματα. Η Google ανέφερε ότι οι αναζητήσεις στο διαδίκτυο για την «ασφάλεια πτήσεων» στις ΗΠΑ τον Μάρτιο του 2024 ήταν οι υψηλότερες που έχουν καταγραφεί από τον Οκτώβριο του 2014. Τα επιβατικά αεροσκάφη ωστόσο είναι εξαιρετικά ανθεκτικά και δεν υπάρχει κίνδυνος να πέσουν ή να διαλυθούν εξαιτίας των αναταράξεων.
Παρόλο που οι έντονες πτήσεις με απρόοπτα μπορούν να προκαλέσουν ανησυχία, η σωστή χρήση της ζώνης ασφαλείας και η ολοκληρωμένη ενημέρωση μειώνουν τον κίνδυνο τραυματισμών, αλλά και το άγχος κατά τη διάρκεια του ταξιδιού. Λόγω της έλλειψης γνώσεων σχετικά με το τι πραγματικά είναι οι αναταράξεις, συχνά δυσκολευόμαστε να καταλάβουμε αν είναι απλώς ενοχλητικές ή πραγματικά επικίνδυνες. Η κλιματική αλλαγή πάντως σίγουρα θα κάνει τη ζωή μας πολύ πιο περίπλοκη σε όλα τα επίπεδα.
