Ένα άρθρο με αφορμή την μαύρη επέτειο των Τεμπών…
«Ν΄ αγαπάς την ευθύνη. Να λες: Εγώ, εγώ μονάχος μου έχω χρέος να σώσω τη γη. Αν δε σωθεί εγώ θα φταίω. Να είσαι ανήσυχος, αφχαρίστητος, απροσάρμοστος πάντα. Όταν μια συνήθεια καταντήσει βολική, να τη συντρίβεις», λόγια του μεγάλου Νίκου Καζαντζάκη, που αν γίνουν οδηγός στη ζωή όλων μας μύρια κακά θα προλαμβάνονται.
Ποια η διαφορά ανάμεσα στην υπευθυνότητα και την ατομική ευθύνη;
Η υπευθυνότητα και η ατομική ευθύνη είναι δύο διαφορετικές έννοιες. Από τη νηπιακή μας ακόμη ηλικία μάς υπαγορεύεται από γονείς και δασκάλους να είμαστε υπεύθυνοι όσον αφορά στις υποχρεώσεις μας, τις πράξεις μας και τη συμπεριφορά μας γενικότερα. Μαθαίνουμε, λοιπόν, την έννοια της υπευθυνότητας ως κοινωνική επιταγή. Αντιθέτως, η προσωπική ευθύνη δεν μας υπαγορεύεται. Είναι αποτέλεσμα προσωπικής επιλογής, ήθους και συνείδησης. Είναι εκείνη η στάση ζωής σύμφωνα με την οποία επιλέγουμε να πράττουμε αφενός για το προσωπικό μας καλό αφετέρου για το κοινωνικό καλό. Προϋποθέτει συναισθηματική ωριμότητα και αυτογνωσία. Με πολλή προσωπική δουλειά καταλήγουμε σε εκείνες τις αρχές και αξίες, που μας εξυπηρετούν να είμαστε ανά πάσα στιγμή σε θέση να αναλαμβάνουμε την ατομική ευθύνη. Αυτό σημαίνει ότι έχουμε κάνει την απαραίτητη προεργασία ώστε να αποδεχτούμε τα λάθη μας και να θέσουμε όρια που προϋποθέτουν τον αυτοσεβασμό και το σεβασμό στους γύρω μας.
Τι ακριβώς είναι η προσωπική ευθύνη;
Η ευθύνη με την πολυπλοκότητα και την πολύπλευρη διάστασή της έγκειται σε όλη την ανθρώπινη ύπαρξη. Η προσωπική ευθύνη έχει διαβαθμίσεις. Υπάρχουν όρια που πρέπει να εντοπίζονται ανάλογα με το άτομο και την παρούσα του κατάσταση. Υπάρχει πλαίσιο στο οποίο πρέπει να μπαίνει η οποιαδήποτε διεργασία ώστε η προσωπική ευθύνη να είναι τόση όση το άτομο είναι σε θέση να αναλάβει για τις πράξεις και τις αποφάσεις του. Όταν καθορίζουμε τα προσωπικά όρια και τους κανόνες συνειδητοποιούμε κάθε μας ενέργεια και προβαίνουμε συνειδητά στην ανάλυση των πράξεών μας. Όταν η προσωπική ευθύνη ασκηθεί σωστά συντελεί όχι μόνο στην προσωπική μας ευημερία αλλά και στην ευημερία του κοινωνικού συνόλου.
Πώς επιτυγχάνεται η ατομική ευθύνη;
Πίσω από την ευθύνη κρύβεται η προσωπική ελευθερία. Έχοντας την ελεύθερη επιλογή και την επίγνωση των πράξεων μας θα είμαστε σε θέση να αναλάβουμε την προσωπική ευθύνη. Δεν υιοθετούμε την νοοτροπία θύματος. Δεν ρίχνουμε το φταίξιμο σε εξωτερικούς παράγοντες. Αναλαμβάνουμε αυτά που είναι στον απόλυτο έλεγχό μας και μένουμε πιστά συγκεντρωμένοι σε αυτά. Με αυτό τον τρόπο το ατομικό καλό γίνεται συλλογικό καλό. Αν ο καθένας μας αναλάβει ό,τι του αναλογεί και δεν περιμένει ή ακόμη χειρότερα απαιτεί συνέχεια από τους άλλους, αποποιούμενος την προσωπική ευθύνη, τότε σίγουρα θα σώσουμε ό,τι σώζεται.
«Ν΄ αγαπάς την ευθύνη. Να λες: Εγώ, εγώ μονάχος μου έχω χρέος να σώσω τη γη. Αν δε σωθεί εγώ θα φταίω. Να είσαι ανήσυχος, αφχαρίστητος, απροσάρμοστος πάντα. Όταν μια συνήθεια καταντήσει βολική, να τη συντρίβεις»…
