Έρευνες έχουν δείξει ότι περίπου ένα 4% των ενηλίκων υποφέρει από ΔΕΠΥ, πράγμα που σημαίνει ότι δεν έγινε η διάγνωση κατά την περίοδο της παιδικής ηλικίας. Σε αυτή την περίπτωση το άτομο πέρασε μία δύσκολη περίοδο στα μαθητικά του χρόνια όπου χαρακτηριζόταν ως αμελής, απρόσεκτος και ασυνεπής μαθητής. Όταν δεν έχει γίνει έγκαιρη διάγνωση το άτομο συνεχίζει να ταλαιπωρείται και στην ενήλικη ζωή του. Αν διαγνωστεί, όμως, έστω και αργά η ΔΕΠΥ είναι μια διαχειρίσιμη διαταραχή και μπορεί ο ενήλικας να εκπαιδευτεί να είναι λειτουργικός στη καθημερινότητά του.
Πώς μπορούμε να αντιληφθούμε ότι υποφέρουμε από ΔΕΠΥ;
Με την αυτοπαρατήρηση ελέγχουμε αν έχουμε διάσπαση προσοχής, υπερκινητικότητα και παρορμητική συμπεριφορά. Η διάσπαση προσοχής έχει να κάνει με τη δυσκολία να τηρήσουμε προθεσμίες και να είμαστε συνεπείς σε ραντεβού. Άλλα χαρακτηριστικά είναι η αναβλητικότητα, η αφηρημάδα, η έλλειψη συγκέντρωσης σε κάτι που διαβάζουμε, η δυσκολία στην απομνημόνευση, η αδυναμία στην οργάνωση πραγμάτων, η απώλεια κλειδιών και άλλων καθημερινών αντικειμένων. Η υπερκινητικότητα εκδηλώνεται με εκνευρισμό όταν πρέπει το άτομο να μείνει ακίνητο και ήσυχο, με αποτέλεσμα να κουνάει τα χέρια και τα πόδια του, να αλλάζει τη στάση του σώματός του συνέχεια, να μιλάει ακατάπαυστα, να διακόπτει τους συνομιλητές του. Η παρορμητική συμπεριφορά έχει να κάνει με την ανυπομονησία όταν χρειάζεται το άτομο να περιμένει σε μια σειρά, με την απρόσεκτη οδήγηση, με την κακή διαχείριση των χρημάτων, με την συναισθηματική αστάθεια, με την αδυναμία ολοκλήρωσης ενός έργου (π.χ. ενός βιβλίου ή μιας επαγγελματικής υποχρέωσης). Τα άτομα με ΔΕΠΥ έχουν χαμηλή αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση και συχνά υποφέρουν από άγχος και διαταραχές στον ύπνο (διακεκομμένος ύπνος, αϋπνία).
Τι οφέλη έχει το άτομο στην περίπτωση που διαγνωστεί με ΔΕΠΥ όντας ενήλικος;
Εάν διαγνωστεί έστω και αργά κάποιος με ΔΕΠΥ, θα καταφέρει να απενοχοποιηθεί από μη αποδεκτές συμπεριφορές. Θα συνειδητοποιήσει πού οφειλόταν η ενδεχόμενη χαμηλή ακαδημαϊκή του απόδοση και θα σταματήσει έτσι να κουβαλάει τις ταμπέλες του «ζωηρού», του «ανυπάκουου» ή του «χαζού». Επίσης θα μπορέσει να εκπαιδευτεί με ποιους τρόπους μπορεί να διαχειριστεί τη συμπτωματολογία του και να γίνει παραγωγικός στην εργασία του και λειτουργικός στην καθημερινότητά του με το λιγότερο δυνατό ψυχικό κόστος.
Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί θεραπευτικά η ΔΕΠΥ;
Η Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Θεραπεία είναι μια αποτελεσματική προσέγγιση (ίσως και η πιο αποτελεσματική) για την αντιμετώπιση της Διαταραχής Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας σε Ενηλίκους (ΔΕΠΥ – Attention Deficit Hyperactivity Disorder ADHD). Με αυτό το είδος ψυχοθεραπείας το άτομο που υποφέρει από ΔΕΠΥ εκπαιδεύεται να αποκτήσει αυτοέλεγχο ώστε να αναπτύξει τους δικούς του τρόπους αντιμετώπισης των προβλημάτων του. Αρχικά απαλλάσσεται από τις ταμπέλες του τεμπέλη, του αγενούς που διακόπτει συνέχεια το συνομιλητή του, του εγωκεντρικού, μέσω της ψυχοεκπαίδευσης , η οποία είναι η εξοικείωσή του με τη συμπτωματολογία της διαταραχής του. Με αυτό τον τρόπο το άτομο απενοχοποιείται και αντιλαμβάνεται τις αδυναμίες του και την πηγή των προβλημάτων του, μαθαίνει στρατηγικές αντιμετώπισης της αναβλητικότητάς του, της αφηρημάδας του, της παρορμητικότητάς του, της ασυνέπειάς του. Ενισχύει την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμησή του θέτοντας και κατακτώντας ρεαλιστικούς στόχους. Επιπρόσθετα, το άτομο εκπαιδεύεται να διαχειρίζεται το άγχος του το οποίο του το προκαλεί ως επί το πλείστον η ίδια η ΔΕΠΥ. Τέλος ενισχύεται να καταφέρει να αναγνωρίσει και να αποδεχτεί το ότι είναι επιρρεπές σε καταχρήσεις (αλκοόλ, τσιγάρο, τζόγος κλπ.), ώστε να μπορέσει να διαχειριστεί ενδεχόμενο εθισμό του.
