Περίπου το 12-15% των ζευγαριών ανά τον κόσμο αντιμετωπίζει πρόβλημα σύλληψης μετά από ένα έτος προσπάθειας, ενώ το ποσοστό φτάνει το 30 % στις ανεπτυγμένες χώρες. Η σύλληψη, είναι μια πολύπλοκη διαδικασία, που εξαρτάται από πολλούς παράγοντες Πολλές επιστημονικές έρευνες έχουν δείξει , ότι η σωστή διατροφή, βοηθάει σημαντικά την γονιμότητα και συνεπώς την σύλληψη. Ας δούμε ορισμένους βασικούς κανόνες, διατροφής, και τρόπου ζωής, που πρέπει να ακολουθούνται κατά την διάρκεια των προσπαθειών σύλληψης.
- Διατήρηση φυσιολογικού βάρους
Η διατήρηση φυσιολογικού βάρους, είναι ιδιαίτερα σημαντική για τη γυναικεία γονιμότητα. Πολλές μελέτες δείχνουν ότι μια λιποβαρής γυναίκα έχει τον ίδιο κίνδυνο να μην είναι γόνιμη όσο και μια υπέρβαρη ενώ μια παχύσαρκη διατρέχει διπλάσιο κίνδυνο. Ένα μη υγιές βάρος προκαλεί ορμονικές ανισορροπίες και δυσλειτουργία στις ωοθήκες.
Το φυσιολογικό βάρος είναι επίσης πολύ σημαντικό, και στην περίπτωση της ανδρικής γονιμότητας. Η παχυσαρκία έχει συσχετιστεί με τη χαμηλή κινητικότητα σπέρματος καθώς και με χαμηλή ποιότητα σπέρματος και τεστοστερόνης. Παράλληλα, επηρεάζει και άλλες ορμόνες .
- Υγιεινή Διατροφή – πχ Μεσογειακή Διατροφή
Η υγεία του ωαρίου αλλά και του σπέρματος είναι ζωτικής σημασίας για την αναπαραγωγή. Είναι κλινικά αποδεδειγμένο ότι το υγιές σωματικό βάρος, η ισορροπημένη μεσογειακή διατροφή, η σωστή πρόσληψη μικροθρεπτικών συστατικών και η αποφυγή κατανάλωσης ανθυγιεινών τροφίμων και ποτών επιδρούν στην ορμονική ισορροπία, τη γονιμότητα αλλά και την ευκολία με την οποία επιτυγχάνεται η φυσιολογική σύλληψη αλλά και η υποβοηθούμενη αναπαραγωγή.
- Φυλλικό οξύ
Το φυλλικό οξύ είναι μια βιταμίνη του συμπλέγματος Β και συγκεκριμένα η Β9. Είναι πολύ ωφέλιμο , μιας και βοηθά στη σύνθεση νέων κυττάρων. Επίσης, προλαμβάνει ανωμαλίες του νευρικού σωλήνα, ο οποίος αναπτύσσεται στον εγκέφαλο και τη σπονδυλική στήλη του εμβρύου κατά τις πρώτες εβδομάδες μετά τη σύλληψη, πριν πολλές γυναίκες συνειδητοποιήσουν καν ότι είναι έγκυες.
- Σίδηρος
Ο σίδηρος βοηθάει στην πραγματοποίηση της ωορηξίας. Βρέθηκε ότι το 25% των περιπτώσεων δυσκολίας στη σύλληψη σε ένα ζευγάρι οφείλεται σε προβλήματα ωορρηξίας στις γυναίκες .Επίσης ο σίδηρος βοηθάει στην πρόληψη αναιμίας. Συνεπώς η γυναίκα που προσπαθεί να συλλάβει, θα πρέπει να καταναλώνει τροφές πλούσιες σε σίδηρο, όπως είναι το κόκκινο κρέας, το συκώτι, τα φρούτα, τα λαχανικά και τα πλήρη δημητριακά. ( Υπάρχουν και σχετικά συμπληρώματα, αλλά την λήψη τους θα καθορίσει ο γιατρός και ο διαιτολόγος της).
Ο σίδηρος απορροφάται καλύτερα , όταν λαμβάνεται με βιταμίνη C.
- Σελήνιο
Το σελήνιο, είναι ένα ισχυρό αντιοξειδωτικό και παίζει καθοριστικό ρόλο στα πρώιμα στάδια της σύλληψης. Συμβάλλει στην υγιή ανάπτυξη ωοθυλακίων τα οποία είναι υπεύθυνα για την παραγωγή των ωαρίων.
Υπάρχει στα φιστίκια Βραζιλίας, στο κόκκινο κρέας, στα γαλακτοκομικά προϊόντα, στα δημητριακά, στον τόνο, στους ξηρούς καρπούς, στο ψωμί ολικής αλέσεως κ.α.
- Ψευδάργυρος
Ο ψευδάργυρος, είναι ένα, από τα πιο σημαντικά μέταλλα της γονιμότητας. Παίζει πρωτεύοντα ρόλο στην παραγωγή των οιστρογόνων και της προγεστερόνης, καθώς και στη διατήρησή τους σε ισορροπημένα επίπεδα. Βρίσκεται στο κόκκινο κρέας, στα θαλασσινά, στα όσπρια, στα ψάρια, τα πουλερικά, τα αμύγδαλα, τα καρύδια, τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, τα μανιτάρια, τα δημητριακά ολικής αλέσεως, τα αυγά, τα γαλακτοκομικά προϊόντα.
- Βιταμίνες του συμπλέγματος Β
Οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β, (Β1, Β2, Β3, Β5, Β6, Β7, Β9.Β12) είναι σημαντικές σε περιόδους στρες για την υγεία του νευρικού συστήματος . Είναι ζωτικής σημασίας για τη γονιμότητα, αφού συμβάλλουν στην ορμονική ισορροπία, στην εξισορρόπηση των ορμονικών επιπέδων και στην προστασία των κυττάρων από το οξειδωτικό στρες.
- Η βιταμίνη C
Βελτιώνει τα επίπεδα των ορμονών, βοηθά στην προστασία των ωαρίων και των τοιχωμάτων της μήτρας και στην κυτταρική προστασία, χάρη στις αντιοξειδωτικές της ιδιότητες. Οι καλύτερες διατροφικές πηγές της είναι τα εσπεριδοειδή, το ακτινίδιο, το σπαράγγι, οι κόκκινες πιπεριές, το κουνουπίδι, το μπρόκολο, οι φράουλες κ.α.
- Βιταμίνη D.
Μπορεί να βοηθήσει τον οργανισμό στην παραγωγή των ορμονών του φύλου, οι οποίες στη συνέχεια επηρεάζουν την ωορρηξία και την ορμονική ισορροπία. Βρίσκεται στα αυγά, στα λιπαρά ψάρια, στα γαλακτοκομικά προϊόντα και στο μουρουνέλαιο.
- ω3 λιπαρά
Τροφές πλούσιες σε ω3 λιπαρά οξέα όπως σολομός, σαρδέλα, τόνος, λιπαρά ψάρια, και ξηροί καρποί, καθώς και τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες, βοηθούν πολύ στη γονιμότητα.
- Οξειδωτικό στρες και Αντιοξειδωτικά
Τα αντιοξειδωτικά αποτελούν σημαντικό σύμμαχο για τη γονιμότητα του άνδρα και της γυναίκας. Πρόκειται για μία οικογένεια ουσιών, που βοηθούν στην προστασία του οργανισμού από την βλάβη που προκαλείται από τις ελεύθερες ρίζες. Οι τελευταίες είναι ασταθή μόρια που μπορούν να καταστρέψουν τις κυτταρικές δομές.
Οι ελεύθερες ρίζες παράγονται από κάθε δραστηριότητα του σώματος, αλλά και από εξωγενείς παράγοντες. Τα αντιοξειδωτικά δρουν ως ένας μηχανισμός άμυνας που “δεσμεύει” και «αδρανοποιεί» τις ελεύθερες ρίζες. Συλλαμβάνουν τις ελεύθερες ρίζες όπου και αν βρίσκονται, με αποτέλεσμα, να μην μπορούν να εξαπλωθούν και να προκαλέσουν βλάβη στα κύτταρα. Ας σημειωθεί ότι όταν το DNA δέχεται επίθεση μπορεί να παρουσιάσει μεταβολές. Το αλλοιωμένο DNA μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένη πιθανότητα αποβολής και προβλημάτων ανάπτυξης του εμβρύου. Πολλές έρευνες, έχουν αναδείξει τη συσχέτιση του οξειδωτικού stress, που προκαλείται από τις ελεύθερες ρίζες με την ανδρική υπογονιμότητα. Για αυτό το λόγο, είναι σημαντικό και οι δύο γονείς να λαμβάνουν αντιοξειδωτικά κατά την προσπάθεια της σύλληψης. Τροφές πλούσιες σε αντιοξειδωτικά, υπάρχουν πολλές π.χ. η σάλτσα τομάτας, ο τοματοπολτός, το καρπούζι ( περιέχει λυκοπἐνιο), τα εσπεριδοειδή φρούτα, η φράουλα, το ακτινίδιο καθώς και τα ωμά λαχανικά (περιέχουν την αντιοξειδωτική βιταμίνη C η οποία παίζει ρόλο στην ποιότητα του σπέρματος). Την ίδια λειτουργία παρουσιάζει και η βιταμίνη Ε που την βρίσκεται στο ελαιόλαδο, στους ξηρούς καρπούς, στους σπόρους, στα λιπαρά ψάρια. Άλλα αντιοξειδωτικά είναι οι τοκοφερόλες στο τσάι, οι λιγνάνες κ.α.
12. Οι Γενικές Οδηγίες του Hrvard στην «Δίαιτα της γονιμότητας»,συστήνουν
Λιγότερα trans λιπαρά (από βιομηχανοποιημένα προϊόντα) και περισσότερα μονοακόρεστα και πολυακόρεστα λιπαρά (από τρόφιμα όπως ελαιόλαδο, αβοκάντο, ξηρούς καρπούς, λιπαρά ψάρια κ.ά.)
Λιγότερη ζωική πρωτεΐνη (κρέας, γαλακτοκομικά) και περισσότερο φυτική (όσπρια, δημητριακά)
Περισσότερες φυτικές ίνες και τρόφιμα χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη πλούσια σε υδατάνθρακες (ολικής άλεσης δημητριακά, λαχανικά και φρούτα)
Περισσότερο σίδηρο από φυτικές πηγές και λιγότερο από ζωικές με παράλληλη πρόσληψη, μιας πηγής βιταμίνης C
Λήψη πολυβιταμινούχων σκευασμάτων – κυρίως φυλλικού οξέος. , εάν αυτό οριστεί από το διαιτολόγο ή/και τον γιατρό.
ΤΡΟΠΟΣ ΖΩΗΣ
Αλκοόλ και κάπνισμα
Η υπερβολική και συστηματική κατανάλωση αλκοόλ, καθώς και το κάπνισμα μειώνουν την παραγόμενη ποσότητα σπέρματος στους άνδρες ενώ επιβλαβείς είναι οι επιπτώσεις τους και στο γυναικείο αναπαραγωγικό σύστημα και στη γονιμότητα.
Άσκηση
Η τακτική άσκηση μέτριας έντασης, βελτιώνει την γονιμότητα και στα δύο φύλλα. Αντίθετα η υπερβολική και έντονη άσκηση μπορεί να μειώσει την παραγωγή τεστοστερόνης και έμμεσα να μειώσει την παραγωγή σπερματοζωαρίων
Ο προτεινόμενος τρόπος επίτευξης εγκυμοσύνης
Το εξειδικευμένο τμήμα Διατροφικής Υποβοήθησης Αναπαραγωγής (IVF-Diet ) Nutrition & Genesis απευθύνεται για άνδρες και γυναίκες που βρίσκονται σε προσπάθεια τεκνοποίησης είτε δια της φυσικής οδού, είτε μέσω Εξωσωματικής Γονιμοποίησης – In Vitro Fertilization (IVF). Ιδρύθηκε το 2022 από τον κορυφαίο κλινικό διατροφολόγο Δρα Δημήτρη Γρηγοράκη, του οποίου η επιστημονική εξειδίκευση στο συγκεκριμένο αντικείμενο εξελίχθηκε σε συνεργασία με τον Μαιευτήρα Γυναικολόγο, ειδικό στην Εξωσωματική Γονιμοποίηση – Γονιμότητα κ. Αθανάσιο Γουγουλάκη στο Κέντρο “IVF Fertility Specialists”. Μέσα από συγκεκριμένους διαγνωστικούς ελέγχους και τη μελέτη του μεταβολικού προφίλ του εκάστοτε περιστατικού προτείνεται μία ειδικά στοχευμένη «Διατροφή Ακριβείας» (Precision Nutrition), η οποία περιλαμβάνει τις απαραίτητες βιταμίνες, ιχνοστοιχεία, αντιοξειδωτικές ουσίες κλπ. με τη μορφή μίας προσωπικής IVF-Diet και μπορεί να συμβάλλει αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση της υπογονιμότητας με τη βελτίωση των βιολογικών συνθηκών σύλληψης. Για την ολοκληρωμένη και λειτουργική προσέγγιση που ακολουθείται στο «Nutrition & Genesis», χρησιμοποιούνται συγκεκριμένα διαγνωστικά εργαλεία ώστε να μπορεί να εντοπιστεί η βασική βιολογική αιτία της υπογονιμότητας.
Είναι φανερό, ότι η σωστή διατροφή, και ο υγιεινός τρόπος ζωής [σε συνδυασμό με καλή ψυχολογία], συμβάλλουν πολύ στην επίτευξη θετικών αποτελεσμάτων κατά την διάρκεια της προσπάθειας σύλληψης.
Δρ. Δημήτρης Γρηγοράκης
