Υγεία

Είσαι σε σχέση εμπιστοσύνης ή σε σχέση εξάρτησης;

Σύμφωνα με  έρευνες, το άτομο που συναναστρέφεται τοξικούς ανθρώπους μετατρέπεται κι αυτό σταδιακά σε τοξικό. Είμαστε ο μέσος όρος των ανθρώπων που αλληλοεπιδρούμε, κατά τη γνωστή ρήση «δείξε μου το φίλο σου να σου πω ποιος είσαι». Επιπρόσθετα, είναι πιο εύκολο να κατηγορήσουμε τον άλλο παρά τον ίδιο μας τον εαυτό. Ενδεχομένως, ανάλογα με την περίσταση και το ρόλο μας στη σχέση, μπορεί να εναλλασσόμαστε από τοξικό σε μη τοξικό άτομο και το αντίστροφο σε όλη  τη διάρκεια της ζωής μας.    

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του τοξικού ατόμου;           

Συνήθως πρόκειται για αρνητικούς κι επικριτικούς ανθρώπους που γενικεύουν ένα αρνητικό συμβάν. Θυματοποιούν τον εαυτό τους ρίχνοντας την ευθύνη στους άλλους, χωρίς καμία διάθεση αυτοκριτικής. Έχουν χαμηλή συναισθηματική νοημοσύνη καθώς δεν δείχνουν καμμία  ενσυναίσθηση, με αποτέλεσμα να κατανοούν στο ελάχιστο ή και καθόλου τη συναισθηματική κατάσταση του άλλου. Ασχολούνται αποκλειστικά με το εγώ τους κι αρέσκονται στο να απαριθμούν τις επιτυχίες τους. Δεν κάνουν διάλογο αφού προτιμούν ακροατές παρά συνομιλητές. Οι περισσότερες φράσεις τους ξεκινούν με το «εγώ». Καρπώνονται αποκλειστικά οποιαδήποτε επιτυχία κι αρνούνται να αναλάβουν την ευθύνη μιας αποτυχίας. Επιβάλλουν την άποψή τους θεωρώντας ότι κάνουν πάντα το σωστό κι ότι τα γνωρίζουν όλα. Είναι συνήθως αγενείς καθώς δε δείχνουν σεβασμό προσβάλοντας και μειώνοντας διαρκώς τον άλλο. Ως επί το πλείστον είναι ενεργητικά και παθητικά επιθετικοί. 

Αρχικά, είναι πολύ σημαντικό το να καταλάβουμε και στη συνέχεια να αποδεχτούμε αν εμείς οι ίδιοι έχουμε κάποιο από αυτά τα χαρακτηριστικά ώστε να τα αποβάλλουμε. Με αυτό τον τρόπο θα σταματήσουμε να προσελκύουμε πλέον τέτοια άτομα. Στην περίπτωση που αυτά τα άτομα ανήκουν στο πολύ στενό μας περιβάλλον  θα σταματήσουμε να εμπλεκόμαστε συναισθηματικά στο δραματικό τους σενάριο. Έτσι δεν θα συμμετέχουμε πλέον στην τοξική διαδικασία θυματοποίησης του εαυτού τους.

Είσαι σε σχέση εμπιστοσύνης ή σε σχέση εξάρτησης;

Παρατηρώντας τα χαρακτηριστικά και τη  συμπεριφορά του/της συντρόφου μας θα συνειδητοποιήσουμε αν η σχέση που διατηρούμε είναι σχέση εξάρτησης ή σχέση εμπιστοσύνης.  Η ιδανική συνθήκη για μια ισορροπημένη σχέση είναι η ενσυναίσθηση, η οποία φανερώνει ότι ο ένας κατανοεί τις ανάγκες του άλλου, αισθάνεται τη διάθεσή του, αντιλαμβάνεται την αιτία της ψυχικής του κατάστασης και χωρίς υστεροβουλία μπαίνει ο ένας στη θέση του άλλου. 

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά μιας σχέσης εμπιστοσύνης;

Σε μια σχέση εμπιστοσύνης η αμοιβαιότητα έγκειται τόσο στη συγχώρεση όσο και στην κατανόηση. Καταλαβαίνω τον άνθρωπό μου και προτίθεμαι να τον συγχωρήσω όπως θα συγχωρήσω και τον ίδιο μου τον εαυτό. Πιστεύω στη σχέση μου, σημαίνει πιστεύω σ’ εμένα. Εδώ ακριβώς φαίνεται και η κομβική σημασία της αυτοεκτίμησης. Ενσυναίσθηση και αυτοεκτίμηση αποτελούν δύο κύριους παράγοντες για να συνάψουμε μια σχέση εμπιστοσύνης. Στην περίπτωση που αυτά τα δύο είναι ανύπαρκτα ή βρίσκονται σε πολύ χαμηλά επίπεδα δημιουργούμε τις λεγόμενες σχέσεις εξάρτησης.

Ποια είναι τα κύρια χαρακτηριστικά μιας σχέσης εξάρτησης;

Τα άτομα που εμπλέκονται σε μια σχέση εξάρτησης είναι συνήθως άτομα που έχουν έναν πολύ διαφορετικό τρόπο να εκφράσουν τις συναισθηματικές τους ανάγκες. Συνήθως η μια πλευρά διψάει για αγάπη σε αντίθεση με την άλλη που το εισπράττει ως βάρος ή ως ανεπιθύμητη δέσμευση. Υπάρχει μια συνεχής ανάγκη για έλεγχο κι από τα δύο άτομα που εμπλέκονται στη σχέση με διαφορετικό συνήθως κίνητρο.

Γιατί ένα άτομο εμπλέκεται σε μια σχέση εξάρτησης;

Το άτομο που έχει βιώσει ακύρωση στην παιδική του ηλικία  κουβαλάει ένα συναίσθημα πόνου ως αποτέλεσμα αυτής της ακύρωσης. Αν το άτομο δεν βιώσει την απόλυτη και ανιδιοτελή αγάπη ως παιδί στο οικογενειακό του περιβάλλον, μοιραία προβάλλει αυτή την έλλειψη στην ενήλική του ζωή. Γίνεται είτε εκείνος που εναποθέτει την ευτυχία του εξ ολοκλήρου στην αποδοχή του συντρόφου του, είτε εκείνος που μονίμως αντιδρά στη δήθεν πνιγηρή κατάσταση. Και οι δύο όμως συντηρούν μια νοσηρή κατάσταση, μια σχέση εξάρτησης. Πίσω από μια σχέση εξάρτησης κρύβονται οι εσωτερικοί φόβοι της μοναχικότητας, της δέσμευσης, της μη αποδοχής και του να μη μας αγαπούν. Μπορεί κάποιος να μείνει σε μια σχέση εξάρτησης από το φόβο μην τυχόν και μείνει μόνος του.  Ένας κύριος φόβος που είναι κατάλοιπο από την παιδική ηλικία είναι ο φόβος της ματαίωσης, όπου η σχέση αγάπης βιώνεται ως μια σχέση πόνουΤο άτομο επαναλαμβάνει αυτό το μοτίβο σχέσεων  ματαίωσης κι απόρριψης στην ενήλική του ζωή διότι αυτό μόνο γνωρίζει και κατά αυτόν μόνο τον τρόπο αισθάνεται ασφαλές. Έτσι προκύπτει η εξάρτηση. Το άτομο εγκλωβίζεται στο εξής μοτίβο: έχει μάθει να βιώνει απόρριψη, συνάπτει μια τέτοια σχέση και έχει τη συνεχή ελπίδα ως άμυνα, που είχε ως παιδί, ότι κάποια στιγμή τα πράγματα θα αλλάξουν προς το καλύτερο.  Αν όμως δεν έρθει η αλλαγή από μέσα μας, τίποτα και ποτέ δεν θα αλλάξει.

Πώς επιτυγχάνεται η ελευθέρωση από μια σχέση εξάρτησης;

Αφού συνειδητοποιήσει το άτομο ότι η αγάπη οδηγεί στην ενδυνάμωση και όχι στην εξάρτηση, ότι η αγάπη συνοδεύεται από θετικά και όχι αρνητικά συναισθήματα και ότι η αγάπη σημαίνει χαρά και όχι φόβος, θα αναθεωρήσει την ποιότητα της σχέσης του. Θα μάθει τι σημαίνει ακριβώς ΄΄αγαπάω΄΄, μαθαίνοντας να αγαπάει αρχικά τον εαυτό του. Όλα αρχίζουν με την «αυτοαγάπη» την οποία ο εαυτός μας αξίζει και δικαιούται για να αλλάξει το μοτίβο «εισέπραξα ματαίωση επειδή το άξιζα». Έρχεται κάποια στιγμή το πλήρωμα του χρόνου που πρέπει να γίνουμε εμείς οι γονείς του εαυτού μας. Να αγκαλιάσουμε και να αγαπήσουμε το παιδί μέσα μας και να το πάρουμε από το χέρι αναθεωρώντας βασικές αρχές και αξίες και ξεκινώντας από την άνευ όρων αγάπη, που θυμίζει την ανιδιοτελή αγάπη του γονέα προς το νεογέννητο παιδί του.

Σύμβουλος Ψυχικής υγείας-Life Coach
X