Έρχεται το πλήρωμα του χρόνου που τα παιδιά ενηλικιώνονται έχοντας διαμορφώσει πλέον την προσωπικότητά τους επηρεασμένα από τις γονεϊκές προσδοκίες και πρακτικές. Η διαδικασία της ενηλικίωσης είναι μια πορεία ιδανικά προς την αυτονομία και την ανάληψη ευθυνών, έτσι ώστε το άτομο να καταφέρει να είναι λειτουργικό και παραγωγικό ανεξάρτητα απο την πατρική εστία. Η αυτονομία περιλαμβάνει την ανεξαρτησία του παιδιού σε επαγγελματικό, οικονομικό και ενδεχομένως σε προσωπικό επίπεδο.
Τι σημαίνει αυτονομία του ενήλικου παιδιού;
Η αυτονομία προϋποθέτει την ολοκλήρωση των σπουδών και την επαγγελματική αποκατάσταση του παιδιού. Ο γονέας σε αυτή την περίπτωση πρέπει να έχει την ωριμότητα να είναι παρατηρητής και να είναι υποστηρικτικός μόνο όταν του ζητηθεί. Η ωριμότητα έχει να κάνει με την αποδοχή ότι το παιδί έχει ανεξαρτητοποιηθεί σε όλα τα επίπεδα και πλέον ο γονιός δεν έχει τον έλεγχο. Πολλοί γονείς νιώθουν ασήμαντοι και ότι έχουν χάσει τον σκοπό της ζωής τους όταν το ενήλικο πλέον παιδί ακολουθεί την παραπάνω πορεία. Ο γονιός στη δική του πορεία θα πρέπει να αναπτύσσει επαρκώς και τις άλλες του ιδιότητες εκτός από αυτή του γονέα. Στην αντίθετη περίπτωση θα βιώνει το άγχος της ασημαντότητας και της απώλειας του ελέγχου.
Τι μπορεί να είναι τροχοπέδη στην πορεία για αυτονομία;
Υπάρχουν, όμως, περιπτώσεις που παρατηρείται μια καθυστέρηση στην αυτονομία λόγω ανεργίας ή παρατεταμένων σπουδών οπότε μιλάμε για συνθήκες απαραίτητης στήριξης. Η κατάσταση αυτή είναι συνήθως άβολη επειδή αμφότερες οι πλευρές βιώνουν άγχος. Τα παιδιά αισθάνονται ακόμη δεσμευμένα σ’ ένα περιβάλλον που τους ασκεί έλεγχο και οι γονείς νιώθουν ότι έχουν την ευθύνη για άτομα στα οποία δεν έχουν τον έλεγχο συνεχίζοντας να είναι παρεμβατικοί. Γονείς και παιδιά νιώθουν επιτακτική και έντονη την ανάγκη για αυτονομία. Αυτό δημιουργεί συνθήκες εκνευρισμού, οι οποίες μπορεί να συμβάλλουν στην διαιώνιση ενός τεταμένου κλίματος μέσα στο σπίτι. Ο γονιός πέφτει στην παγίδα να συγκρίνει τη δική του πορεία ενηλικίωσης με αυτή του παιδιού του χωρίς να λαμβάνει υπόψιν του τις τόσο διαφορετικές συνθήκες που ανατράφηκε ο καθένας. Επιπρόσθετα, δυσφορεί διότι δεν έχει πλέον τον έλεγχο στον μη αυτόνομο ενήλικο νέο. Ασκεί πίεση ώστε το παιδί να ακολουθήσει τις προσδοκίες του. Αυτά όλα εγκλωβίζουν τον νέο σε μια δυσάρεστη αλλά αναγκαία γι΄αυτόν συναισθηματικά σχέση με αποτέλεσμα να μειώνονται η αυτοεκτίμηση, η απόδοση και η επίδοσή του.
Τι συντελεί και γίνεται ο γονιός παρεμβατικός;
Υπάρχουν περιπτώσεις που το πρόβλημα δεν έγκειται στο γεγονός αυτό καθαυτό, αλλά στην ερμηνεία που δίνουμε σε αυτό το γεγονός. Αν για παράδειγμα ο γονιός καλείται να διαχειριστεί την στασιμότητα του παιδιού του, τότε η στασιμότητα γίνεται πρόβλημα επειδή η ερμηνεία που δίνει ο γονιός είναι υποκειμενική και αρνητική. Επιπλέον, ο γονιός εξαρτά την συναισθηματική του κατάσταση από τον σημαντικό του άλλον (το παιδί) κι έτσι είναι περισσότερες οι στιγμές που νιώθει άγχος παρά ηρεμία. Επίσης, όταν ο γονιός επιθυμεί να γίνουν τα πράγματα σωστά σύμφωνα με το δικό του σενάριο δυσανασχετεί σε οτιδήποτε είναι διαφορετικό από αυτά που έχει στο μυαλό του και προσδοκά να συμβούν. Τέλος, όταν δεν έχει τον έλεγχο σε μία κατάσταση βιώνει στρες και ανεπάρκεια.
Πώς μπορεί ο γονιός να είναι περισσότερο υποστηρικτικός και λιγότερο παρεμβατικός;
Ο γονιός ταυτίζεται με το μέλλον του παιδιού του, ανησυχεί και αγχώνεται με αποτέλεσμα να γίνεται ενοχλητικά παρεμβατικός. Θεωρεί την επιτυχία ή αποτυχία του παιδιού του προϊόν της δικής του δουλειάς και μπαίνει στη διαδικασία να συμμετέχει ενεργά ακόμη και όταν δεν του έχει ζητηθεί κάτι τέτοιο. Προσδοκά αισθανόμενος ανεπαρκής. Αυτό ακριβώς του δημιουργεί άγχος και επιβαρύνει την ποιότητα της σχέσης του με τα παιδιά του. Τα παιδιά αισθάνονται την απογοήτευση των γονιών και βαθμιαία μετατρέπονται σε δυστυχισμένους και μη αυτόνομους ενήλικες. Τα παιδιά δεν είναι η συνέχεια των γονιών τους. Όταν ως ενήλικες συνεχίζουν να μένουν στο πατρικό σπίτι πρέπει να ενθαρρυνθούν να ακολουθήσουν τη ΔΙΚΗ τους ασφαλή πορεία προς την αυτονομία. Οι γονείς δεν πρέπει να προβάλλουν τις δικές τους ανησυχίες στον ενήλικα νέο που παλεύει να αυτονομηθεί. Εαν προβάλλουν συνέχεια το άγχος τους και τις δυσλειτουργικές τους πεποιθήσεις περί επιτυχίας, ηλικίας και ολοκλήρωσης , συμβάλλουν στο να ανατρέφουν ανεπαρκείς και εξαρτώμενους ενήλικες.
