Υγεία

Ενοχικό σύμπλεγμα και απελευθέρωση από ένοχές

Η ενοχή είναι ένα συναίσθημα που καλλιεργείται από την παιδική ηλικία. Το μικρό παιδί στην προσπάθειά του να ικανοποιήσει τις προσδοκίες των γονιών του υπερχρεώνεται το λάθος του και αποζητά τη συνεχή επιβεβαίωσή τους. Έτσι, στην περίπτωση που οι γονείς είναι διαρκώς και αδικαιολόγητα επικριτικοί απέναντί του, αναπτύσσεται βαθμιαία μέσα του το ενοχικό σύμπλεγμα, το οποίο και προβάλλει σε κάθε του λειτουργία αλλά και στις σχέσεις του στην ενήλικη πλέον ζωή του.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΕΝΟΧΙΚΟ ΣΥΜΠΛΕΓΜΑ;

Η ενοχή είναι εκείνο το συναίσθημα, το οποίο όταν είναι διογκωμένο, κάνει την καθημερινότητα του ατόμου δυσλειτουργική. Λίγο ή πολύ ενοχές έχουμε όλοι. Είτε γιατί μια μέρα φάγαμε πολύ ή ήπιαμε πολύ ή γενικά ξεφύγαμε από τα λεγόμενα όρια. Αυτού του τύπου οι ενοχές δεν βιώνονται ως βαρύ φορτίο. Αντίθετα μπορεί να λειτουργούν και ως ρυθμιστές της επιθυμητής συμπεριφοράς. Το ενοχικό σύμπλεγμα είναι φασματικό. Μπορεί, δηλαδή, να αισθανόμαστε από λίγο έως πολύ ενοχικά.  Το  ενοχικό άτομο χαρακτηρίζεται συνήθως από χαμηλή αυτοεκτίμηση με αποτέλεσμα να κατηγορεί τον εαυτό του όταν η έκβαση δεν είναι η επιθυμητή. Έχει θέμα με την αποδοχή των άλλων κι έτσι σπάνια λέει «όχι» όταν του ζητείται κάτι, υπό τον φόβο μήπως και δε γίνει αρεστόςΔιακατέχεται από τελειομανία. Αν και η τελειομανία συντελεί ενίοτε στην πρόοδο και την ευημερία του ατόμου, στην ψυχή του ενοχικού συνδυάζεται με συναίσθημα ανεπάρκειας κι έτσι πιέζεται υπερβολικά. Επιζητάει συνεχώς συγχώρεση, διότι αισθάνεται μονίμως υπεύθυνος για τα κακώς κείμενα, ενώ σπάνια επωμίζεται τα εύσημα για τα επιτεύγματά του.
Έχοντας αυτή την εικόνα για τον εαυτό του αισθάνεται συχνά ο υπαίτιος όλων των δυσάρεστων στα μάτια των σημαντικών του άλλων. Αναλαμβάνει την ευθύνη για όλα τα στραβά που συμβαίνουν γύρω του απορροφώντας έτσι μέσα του το βαρύ φορτίο των ενοχών. Βρίσκεται σε συνεχές καθεστώς αγωνίας προσπαθώντας να διεκπεραιώσει τέλεια ό,τι του έχει ζητηθεί. Πρώτος ο ίδιος δε συγχωρεί λάθη στον εαυτό του. Σπάνια καταφέρνει να βρει διεξόδους ανακούφισης και βιώνει πολύ άγχος το οποίο συνήθως σωματοποιεί. Τέλος, μπορεί εύκολα να πέσει θύμα ενός χειριστικού ατόμου λόγω της δυσκολίας που έχει να αρνηθεί.

ΠΩΣ ΕΠΙΤΥΓΧΑΝΕΤΑΙ Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΝΟΧΕΣ;

Ο ειδικός στην προσπάθειά του να βοηθήσει το άτομο να διερευνήσει για ποιο λόγο νιώθει ενοχικά μπορεί να το βάλει σε δράση, ώστε να καταφέρει να πει «όχι» και να έρθει αντιμέτωπο με το ενδεχόμενο να μη γίνει αρεστό. Δουλεύουμε, λοιπόν, την αποκωδικοποίηση της ενοχικότητας ώστε να κατορθώσει το άτομο να αποσυμπιεστεί από τα ανυπόφορα συναισθήματά του. Συνεχίζουμε με την ενίσχυση της αυτοεκτίμησης και βοηθάμε το άτομο να λειτουργήσει με οδηγό την αυτοαποδοχή χωρίς να πρέπει να χαίρει της γενικής αποδοχής των άλλων. Αυτό επιτυγχάνεται κυρίως όταν το άτομο ακολουθεί περισσότερο τα «θέλω» του από τα «πρέπει». Το «πρέπει» είναι ένα διεργασικό σφάλμα που κάνει θεωρώντας ότι πρέπει να είναι όλα τέλεια. Αυτό συμβαίνει όταν το άτομο έχει συνδέσει τα λάθη του με την εκτίμηση των άλλων. Έχει τη δυσλειτουργική πεποίθηση ότι εάν κάνει λάθος δεν θα τον εκτιμούν οι σημαντικοί του άλλοι. Κατά τον ίδιο τρόπο έχει συνδέσει το όχι με το λάθος. Όταν λέει «όχι» δεν τον αγαπούν οι σημαντικοί του άλλοι. Οι κοινωνικές και οικογενειακές επιταγές μπλοκάρουν την αυθεντικότητα του ατόμου. Όταν το άτομο καταφέρει να απελευθερωθεί από τη συνεχόμενη, κατά Freud, γονική φωνή που αντηχεί μέσα του θα είναι σε θέση να ζήσει τη ζωή που επιθυμεί όπως ακριβώς την επιθυμεί με μοναδικό του μέλημα την αποδοχή του από τον ίδιο του τον εαυτό. Μόνο έτσι επιτυγχάνεται η απελευθέρωση από ενοχές.

Η αναγνώριση των αρνητικών πυρηνικών πεποιθήσεων για το «πρέπει» και το «όχι» είναι ένα σημαντικό βήμα ώστε το άτομο να πιστέψει στην αξία του και να καταφέρει να απελευθερωθεί από αυτές. Να μάθει να αναζητά την αποδοχή πρωτίστως του εαυτού του ώστε να νιώσει σιγουριά και ασφάλεια να δεχτεί την αναγνώριση των άλλων. Στην αντίθετη περίπτωση δυσκολεύεται να δεχτεί τον έπαινο και την θετική ανατροφοδότηση από τους άλλους.

Σύμβουλος Ψυχικής υγείας-Life Coach
X