Νέες έρευνες προτείνουν να ξεκολλήσουμε από τις πόλεις και την οθόνη του υπολογιστή και να στραφούμε σε δραστηριότητες που μας φέρνουν σε επαφή με τη φύση και μετασχηματίζουν την αίσθηση και την αντίληψη του χρόνου.
«Μπορούμε να αναγνωρίσουμε τον χρόνο, αλλά δεν τον καταλαβαίνουμε» έχει πει ο «φιλόσοφος της φυσικής» Τζούλιαν Μπάρμπουρ. Και είναι αλήθεια. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι παραπονιούνται για έλλειψη επαρκούς και ποιοτικού χρόνου, παρόλο που οι τεχνολογικές δυνατότητες είναι περισσότερες από ποτέ. Η σύγχρονη ζωή συχνά είναι μια ιλιγγιώδης και φρενήρης διαδρομή γεμάτη πληροφορίες, εικόνες και προθεσμίες. Ο «μηχανικός» και νεκρός χρόνος έχει κυριαρχήσει εις βάρος της πραγματικής ξεκούρασης, γεγονός που οφείλεται μεταξύ άλλων στο κυνήγι της επιτυχίας, στην εξάρτηση από την τεχνολογία και τη διαρκή παραγωγή και κατανάλωση προϊόντων. Στις μεγάλες πόλεις οι επιλογές και οι ευκαιρίες μοιάζουν ανεξάντλητες. Οι περισσότεροι όμως στο τέλος της μέρας αισθάνονται υπερβολικά ψυχικά εξουθενωμένοι και εξαντλημένοι για να μπορέσουν να τις απολαύσουν.
Ο χρόνος είναι κοινωνικός
«Ο χρόνος δεν υπάρχει, είναι ανθρώπινη επινόηση που εξυπηρετεί ανθρώπινες ανάγκες» είχε πει ο Αϊνστάιν. Τα ερωτήματα γύρω από τον χρόνο απασχολούν διαχρονικά την επιστήμη, τη φιλοσοφία και την τέχνη. Πέρα από όλες τις υπόλοιπες ιδιότητές του, ο χρόνος παράγει πραγματικά συναισθήματα, νοηματοδοτείται και επενδύεται κοινωνικά σε αλληλεπίδραση με το περιβάλλον που ζούμε. Η ανθρώπινη αντίληψη του χρόνου ουσιαστικά διαμορφώνεται από τις εμπειρίες και τα περιβάλλοντα με τα οποία ερχόμαστε σε επαφή.
Η περίοδος της καραντίνας ανέδειξε μέσα από επιστημονικές έρευνες τα πολλαπλά οφέλη της επαφής με τη φύση, μια δραστηριότητα που αποτέλεσε σημαντική διέξοδο κατά τη διάρκεια του lockdown. Οι χώροι πρασίνου –δυστυχώς στις μεγάλες πόλεις αντί να πυκνώνουν συρρικνώνονται διαρκώς– μπορούν να επιδράσουν ευεργετικά και να μειώσουν το άγχος, να βελτιώσουν τη διάθεση, να ενισχύσουν τη συγκέντρωση, το ανοσοποιητικό σύστημα, την ευεξία και την ψυχική υγεία.
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα που διεξήγαγε το Πανεπιστήμιο Turku της Φινλανδίας (UTU) οι δραστηριότητες στη φύση έχουν ακόμη ένα όφελος, πολύ λιγότερο γνωστό από τα παραπάνω. Συγκεκριμένα, οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η επαφή με τη φύση προσφέρει διέξοδο στο όλο και πιο διαδεδομένο πρόβλημα έλλειψης χρόνου που προκαλείται από τον σύγχρονο τρόπο ζωής.
Μπορούμε να «καταλάβουμε» τον χρόνο;
Η ανθρώπινη αντίληψη του χρόνου είναι περίπλοκη και περιλαμβάνει τουλάχιστον τρεις διαστάσεις, που σχετίζονται με τη διαδοχή, τη διάρκεια και την προοπτική. Για παράδειγμα, η αντίληψη για τον χρόνο αλλάζει ραγδαία όταν η εργασία μάς απορροφά την προσοχή, όταν βρισκόμαστε κολλημένοι στην κίνηση ή όταν έχουμε μπροστά μας μια ενοχλητική ιατρική εξέταση. Υπάρχουν στιγμές που νιώθουμε πως περνούν εξαιρετικά γρήγορα και άλλες που μοιάζουν ατέλειωτες.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, οι δραστηριότητες στη φύση μπορούν να μας βοηθήσουν να ισορροπήσουμε την αίσθησή μας για τον χρόνο, να επιμηκύνουμε την απόλαυση και να εστιάσουμε περισσότερο στο παρόν. Η έρευνα κατέδειξε ότι διαφορετικές ομάδες ανθρώπων που έκαναν βόλτα στην πόλη και στη φύση όταν ρωτήθηκαν για τη διάρκεια της εμπειρίας που μόλις είχαν βιώσει έτειναν να αναφέρουν με σχετική ακρίβεια τη διάρκεια της βόλτας στο αστικό περιβάλλον αλλά υπερεκτίμησαν τη διάρκεια της βόλτας στη φύση.
«Η διαβίωση στις πόλεις και ό,τι αυτή συνεπάγεται επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον χρόνο. Αντίθετα, η φύση έχει επανορθωτική δράση και μπορεί να μας βοηθήσει να ανακτήσουμε πιο ισορροπημένη αίσθηση του χρόνου που διαρκώς νιώθουμε ότι ξεφεύγει από τον έλεγχό μας» αναφέρει στην έρευνα ο Ρικάρντο Κορέια, επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Turku στη Φινλανδία.
Οι δραστηριότητες στη φύση –ακόμη και οι απλές βόλτες σε αστικά πάρκα– έχουν γίνει πολύ πιο δημοφιλείς τα τελευταία χρόνια, ειδικά μετά την πανδημία. Αρκετά χόμπι όπως η πεζοπορία, η αναρρίχηση και η ποδηλασία έχουν αποκτήσει φανατικό κοινό και στην Ελλάδα. Πολλοί νέοι άνθρωποι εγκαταλείπουν σταδιακά τους ανεξέλεγκτους ρυθμούς της πόλης αναζητώντας πιο ποιοτικές δραστηριότητες που αποδιώχνουν για λίγο τους «θορύβους» της οθόνης του κινητού.
