Με τις Απόκριες προ των πυλών και τα πιτσιρίκια σε γλυκιά αναμονή, με πολλά από αυτά να έχουν επιλέξει ήδη τον αγαπημένο ήρωα ή την ηρωίδα που θα ενσαρκώσουν μέσα από τα κοστούμια τους, αλλά και τα πάρτι που συχνά φιλοξενούν ενότητα ψυχαγωγίας με αυτούς, οι κλόουν είναι φιγούρες που συναντούν συχνά τα παιδιά.
Ωστόσο, τις τελευταίες δεκαετίες, οι κλόουν αποτελούν μια περίεργη και κάπως μπερδεμένη πηγή φόβου, ενώ δεν είναι λίγα τα βιβλία και οι ταινίες τρόμου που έχουν πρωταγωνιστές διασκεδαστές παιδιών, οι οποίοι μετατρέπονται μέχρι και σε σαδιστές δολοφόνους. Το «It» του Στίβεν Κινγκ, το «Poltergeist» του Στίβεν Σπίλμπεργκ, ο Τζόκερ στον «Batman», το «Scream» και το «Saw» είναι από τις πιο διάσημες περιπτώσεις αυτού του είδους στη μυθιστορία και την κινηματογραφική βιομηχανία.
Γεγονός βέβαια είναι ότι οι κλόουν είναι τρομακτικοί για πολλά παιδιά, αλλά και ενήλικες, ακόμη και χωρίς τη βοήθεια του Βασιλιά του Τρόμου, καθώς υποφέρουν από μια συγκεκριμένη φοβία, γνωστή και ως κουλροφοβία.
Γιατί όμως οι κλόουν εμπνέουν τέτοια ανησυχία, ειδικά στις μικρές ηλικίες;
Μερικοί ψυχολόγοι πιστεύουν ότι ο φόβος οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι δεν μπορούμε να διαβάσουμε ένα γνήσιο συναίσθημα στο πρόσωπο ενός κλόουν.
«Όταν αφαιρείς την ικανότητά μας να διαβάσουμε την έκφραση κάποιου, είναι ενοχλητικό γιατί δεν ξέρουμε τι νιώθει – είναι χαρούμενος, λυπημένος, θυμωμένος; – δεν ξέρουμε τι να περιμένουμε ή πώς να αντιδράσουμε», εξηγεί ο Jerry Bubrick, κλινικός ψυχολόγος που ειδικεύεται στη θεραπεία παιδιών με άγχος στο Αμερικανικό Ινστιτούτο Παιδικoύ Μυαλού.
Οι κλόουν είναι επίσης συχνά απρόβλεπτοι και επίμονοι, συμπεριφορά που μπορεί να προκαλέσει ανησυχία, ιδιαίτερα στα παιδιά.
«Ο φόβος για τους κλόουν ξεκινά πραγματικά από πολύ νεαρή ηλικία, μόλις τεσσάρων ή πέντε ετών», εξηγεί ο Δρ Bubrick. «Αυτό που συνήθως συμβαίνει είναι ότι ένα παιδί προσκαλείται σε ένα πάρτι γενεθλίων και όταν φτάνει εκεί, χωρίς προετοιμασία από τους γονείς, αντικρίζει έναν παράξενο τύπο που φοράει περούκα, μεγάλα παπούτσια, περίεργη στολή και μεγάλη βολβώδη μύτη, ζωγραφισμένα μάτια και χαμόγελο, που μιλάει με περίεργο τρόπο και κάνει περίεργα πράγματα. Μερικά παιδιά το λατρεύουν», προσθέτει, αλλά μερικά φοβούνται πολύ, μπαίνουν σε μια ανεξήγητη κατάσταση που δεν τους αρέσει. «Και όσα έχουν προδιάθεση για άγχος, έχουν μια ακόμη πιο έντονη αντίδραση». Μάλιστα, σύμφωνα με τον Δρ Bubrick, ο φόβος για τους κλόουν είναι μια από τις πιο συχνές φοβίες στα παιδιά, με συμπτώματα όπως κατάσταση πανικού, δυσκολία στην αναπνοή, καρδιακή αρρυθμία, εφίδρωση και ναυτία.
Oι περισσότεροι συμφωνούν πως οι κύριοι λόγοι για την κουλροφοβία είναι το μέικ απ και τα υπερβολικά χαρακτηριστικά του κλόουν. Υπάρχει μια κατηγορία παιδιών που εκτός από το φόβο για τους κλόουν, έχει αναπτύξει φοβία και για τον Άγιο Βασίλη και πάλι επειδή τα βασικά του χαρακτηριστικά είναι έντονα και κρύβουν τα αληθινά συναισθήματα εκείνου που τον υποδύεται.
Έτσι τα παιδιά ρωτούν τους γονείς τι συμβαίνει και αν πρέπει να ανησυχούν. Τι τους λέμε;
Πρώτον, είναι σημαντικό για τους γονείς να ενημερώσουν τα παιδιά ότι η περισσότερη φημολογία για τους κακούς κλόουν είναι ακριβώς αυτό – φημολογία. Η πιθανότητα το παιδί μας να δει ή να «απειληθεί» από έναν κλόουν είναι απειροελάχιστη. Εάν το παιδί μας δει έναν κλόουν, μάλλον είναι απλά ένας κλόουν. Ωστόσο εμείς παραμένουμε προσεκτικοί στις ανησυχίες των παιδιών μας, αλλά δε γινόμαστε υπερβολικοί.
Γινόμαστε η πηγή ενημέρωσης τους. Όπως κι αν αποφασίσουμε να μιλήσουμε για τους κλόουν, τον φόβο, το άγχος και τον πανικό που ενδεχομένως τους προκαλεί, είναι πολύ καλύτερο για το παιδί να είμαστε εμείς αυτοί που θα το συζητήσουν μαζί τους. Προσπαθούμε να μεταφέρουμε την πληροφορία και το γεγονός ως έχει, με τον απαραίτητο συναισθηματικό τόνο, με ηρεμία και εγκυρότητα.
Παίρνουμε ερεθίσματα από τα παιδιά μας και τα προσκαλούμε να μας πουν οτιδήποτε μπορεί να έχουν ακούσει για τους κλόουν και πώς νιώθουν. Τους δίνουμε πολλές ευκαιρίες να κάνουν ερωτήσεις. Είμαστε έτοιμοι να απαντήσουμε, αλλά όχι αμέσως, αλλά με την απαραίτητη σοφία και σύνεση ότι κατέχουμε το θέμα.
Είμαστε ρεαλιστικοί. Οι κλόουν δεν είναι «πραγματικοί» και δεν είναι επικίνδυνοι. Ένας κλόουν είναι συνήθως κάποιος άνθρωπος ντυμένος με κοστούμι, με σκοπό να κάνει τη δουλειά του και να διασκεδάσει παιδιά και οικογένειες.
Είμαστε καθησυχαστικοί. Τα παιδιά είναι πιθανό να εστιάσουν στο αν θα μπορούσε να τους συμβεί κάτι τρομακτικό ή κακό. Επομένως, είναι σημαντικό να ηρεμήσουμε το παιδί μας και να το διαβεβαιώσουμε ότι είναι πολύ απίθανο κάποιος να προσπαθήσει να το τρομάξει ή να το πληγώσει, αναφέροντάς του επικουρικά τα μέτρα ασφαλείας που έχουν ληφθεί για να αποφευχθεί ένα τέτοιο απίθανο ενδεχόμενο.
Είμαστε διαθέσιμοι. Εάν το παιδί μας παραμένει στενοχωρημένο, περνάμε απλά χρόνο μαζί του. Τα παιδιά βρίσκουν μεγάλη άνεση και ασφάλεια στην καθημερινή ρουτίνα και το να κάνουν συνηθισμένα πράγματα μαζί μας ως οικογένεια μπορεί να είναι η πιο αποτελεσματική μορφή καθησυχασμού.
