Μια σύντομη αποχή από τη χρήση του smartphone μπορεί να επιφέρει αξιοσημείωτες αλλαγές στη λειτουργία του εγκεφάλου, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Computers in Human Behavior. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η περιορισμένη χρήση για 72 ώρες προκάλεσε μεταβολές σε εγκεφαλικές περιοχές που συνδέονται με την ανταμοιβή και τον αυτοέλεγχο. Αυτό το εύρημα ενισχύει την άποψη ότι η συνεχής χρήση των smartphones μπορεί να επηρεάζει βαθύτερα τον εγκέφαλό μας απ’ ό,τι αντιλαμβανόμαστε, διαμορφώνοντας τον τρόπο που διαχειριζόμαστε τις επιθυμίες και τις παρορμήσεις μας.
Η σχέση του εγκεφάλου μας με τα smartphones
Στη σύγχρονη εποχή, τα smartphones έχουν γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας, με τη χρήση τους να είναι συχνά ασταμάτητη. Η διαχωριστική γραμμή μεταξύ πραγματικής ανάγκης και εδραιωμένης συνήθειας γίνεται ολοένα και πιο δυσδιάκριτη. Αυτός είναι και ο λόγος που οι επιστήμονες αναζητούν τρόπους να κατανοήσουν πώς η συνεχής ενασχόληση με τις συσκευές αυτές επηρεάζει την ευημερία και τη νευρολογική μας λειτουργία.
Μπορεί η χρήση smartphone να μοιάζει με εθισμό;
Παρόλο που ο όρος «εθισμός στο smartphone» είναι ακόμη αμφιλεγόμενος, αρκετοί ερευνητές υποστηρίζουν ότι η υπερβολική χρήση του μπορεί να έχει ομοιότητες με εθιστικές συμπεριφορές. Έχει παρατηρηθεί ότι οι άνθρωποι που δυσκολεύονται να αποχωριστούν τη συσκευή τους ενδέχεται να εμφανίζουν συμπτώματα άγχους ή έντονης επιθυμίας, στοιχεία που συναντώνται και σε άλλες εξαρτητικές συνήθειες.
Το πείραμα: 72 ώρες χωρίς smartphone
Για να διερευνήσουν τις επιπτώσεις μιας σύντομης αποχής, οι επιστήμονες επέλεξαν 25 άτομα ηλικίας 18-30 ετών, που χρησιμοποιούσαν καθημερινά τα smartphones τους. Οι συμμετέχοντες υποβλήθηκαν σε δύο εξετάσεις λειτουργικής μαγνητικής τομογραφίας (fMRI), με διαφορά 72 ωρών μεταξύ τους.
Μετά την πρώτη εξέταση, τους ζητήθηκε να περιορίσουν δραστικά τη χρήση του smartphone τους, επιτρέποντας μόνο τις απολύτως αναγκαίες επικοινωνίες για εργασία ή επείγουσες καταστάσεις. Στη συνέχεια, στην δεύτερη απεικόνιση του εγκεφάλου τους, εκτέλεσαν μια δοκιμασία όπου παρακολούθησαν εικόνες smartphones σε λειτουργία ή απενεργοποιημένα, καθώς και ουδέτερες εικόνες. Οι επιστήμονες ανέλυσαν τον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλός τους αντιδρούσε πριν και μετά τη σύντομη αποχή.
Τα αποτελέσματα της έρευνας
Παρόλο που οι συμμετέχοντες δεν ανέφεραν αισθητές διαφορές στη διάθεση ή την επιθυμία χρήσης του smartphone τους μετά το 72ωρο, οι εγκεφαλικές απεικονίσεις αποκάλυψαν σημαντικές μεταβολές:
- Αυξημένη δραστηριότητα σε εγκεφαλικές περιοχές που σχετίζονται με την ανταμοιβή και την παρορμητική συμπεριφορά, όπως ο πρόσθιος προσαγωγιαίος φλοιός και ο πυρήνας του accumbens. Παρόμοια μοτίβα έχουν παρατηρηθεί σε μελέτες εθιστικών συμπεριφορών, γεγονός που υποδηλώνει ότι η χρήση του smartphone μπορεί να ενεργοποιεί το σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου με αντίστοιχο τρόπο.
- Μειωμένη εγκεφαλική δραστηριότητα σε περιοχές που σχετίζονται με την προσοχή και την οπτική επεξεργασία, όταν οι συμμετέχοντες έβλεπαν εικόνες ενεργοποιημένων smartphones. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι μετά την αποχή, η θέα ενός smartphone δεν προκαλούσε την ίδια έντονη αντίδραση στον εγκέφαλό τους.
- Η δραστηριότητα στον βρεγματικό φλοιό συνδέθηκε με την έντονη επιθυμία χρήσης, γεγονός που υποδηλώνει ότι αυτή η περιοχή του εγκεφάλου εμπλέκεται στο αίσθημα «λαχτάρας» για το smartphone.
Τι σημαίνουν τα ευρήματα αυτά;
Η έρευνα δείχνει ότι η συνεχής χρήση smartphone μπορεί να επηρεάζει τη λειτουργία του εγκεφάλου με τρόπους που μοιάζουν με άλλες συμπεριφορές που σχετίζονται με την ανταμοιβή, όπως τα video games ή ακόμη και η χρήση ουσιών. Ωστόσο, ενώ οι αλλαγές στον εγκέφαλο ήταν αισθητές, δεν συνοδεύονταν από άμεσες ψυχολογικές μεταβολές, γεγονός που υποδηλώνει ότι απαιτείται μεγαλύτερη περίοδος αποχής ή στοχευμένες παρεμβάσεις για να υπάρξουν ουσιαστικές αλλαγές στη συμπεριφορά.
Αυτό το εύρημα ενισχύει την ανάγκη για περαιτέρω έρευνα σχετικά με τον τρόπο που η τεχνολογία επηρεάζει την καθημερινή μας ζωή και αν η μείωση της χρήσης των smartphones μπορεί να οδηγήσει σε θετικές γνωστικές και συναισθηματικές αλλαγές μακροπρόθεσμα.
Διαβάστε ακόμα: Πώς να μετατρέψεις το smartphone σου σε… dumbphone
