Μια μητέρα που θυματοποιείται επηρεάζει την αυτοεκτίμηση του παιδιού. Αν σας θυμίζει κάτι μια ανάλογη συμπεριφορά τότε αυτό το άρθρο σας αφορά. Είδαμε στα δύο προηγούμενα άρθρα πόσο κρίσιμη και σημαντική είναι η επιρροή της μητέρας στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του παιδιού και πώς η σχέση μητέρας παιδιού επηρεάζει τις σχέσεις μας στην ενήλικη ζωή. Η τοξική και χειριστική μητέρα επηρεάζει την αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση του παιδιού της.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της τοξικής μητέρας;
Συνήθως πρόκειται για αρνητικούς κι επικριτικούς ανθρώπους που γενικεύουν το αρνητικό συμβάν χωρίς δεύτερη σκέψη.Θυματοποιούν τον εαυτό τους ρίχνοντας πάντα την ευθύνη στους άλλους, χωρίς καμία διάθεση αυτοκριτικής. Έχουν χαμηλή συναισθηματική νοημοσύνη κι αυτό γίνεται προφανές στο ότι δεν έχουν ενσυναίσθηση, με αποτέλεσμα να κατανοούν στο ελάχιστο ή και καθόλου τη συναισθηματική κατάσταση του παιδιού. Οι απαιτήσεις είναι περισσότερες από τα χάδια.Ασχολούνται αποκλειστικά με το εγώ τους κι αρέσκονται στο να απαριθμούν τις επιτυχίες τους. Δεν κάνουν διάλογο αφού προτιμούν ακροατές παρά συνομιλητές. Οι περισσότερες φράσεις τους ξεκινούν με το «εγώ». Καρπώνονται αποκλειστικά οποιαδήποτε επιτυχία κι αρνούνται να αναλάβουν την ευθύνη της αποτυχίας. Επιβάλλουν την άποψή τους θεωρώντας ότι κάνουν πάντα το σωστό κι ότι τα γνωρίζουν όλα. Είναι συνήθως αγενείς καθώς δε δείχνουν σεβασμό προσβάλοντας και μειώνοντας διαρκώς το παιδί. Είναι ενεργητικά και παθητικά επιθετικές.
Τι είναι αυτοπεποίθηση και τι αυτοεκτίμηση;
Η αυτοπεποίθηση είναι η πίστη στις ικανότητές μας και η αυτοεκτίμηση είναι η πίστη στην αξία μας και πόσο τελικά μπορούμε να αξιοποιήσουμε αυτές τις ικανότητες. Η χειριστική μητέρα δεν καλλιεργεί την πίστη του παιδιού στην αξία του. Συγκρίνει, μειώνει, υποτιμάει με αποτέλεσμα το παιδί να έχει μία άκρως αρνητική αυτοεικόνα και καθόλου αυτοαποδοχή. Η αυτοεκτίμηση μειώνεται κυρίως από αρνητικές γενικεύσεις που κάνουμε για τον εαυτό μας όπως για παράδειγμα «τα κάνω όλα λάθος», «κανένας δεν μ΄ αγαπάει», «δεν έχω καταφέρει τίποτα». Οι αρνητικές αυτές σκέψεις είναι υποθέσεις που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, αλλά έχουν καλλιεργηθεί από την τοξική μητέρα. Πρόκειται για γενικεύσεις που ενώ είναι πλασματικές προκαλούν ένα τόσο πραγματικό κι αληθινό άγχος που μπλοκάρει τη λειτουργικότητα του παιδιού.
Πώς συνδέεται το ενοχικό σύμπλεγμα με την χαμηλή αυτοεικόνα;
Η μητέρα που θυματοποιείται μεγαλώνει ένα ενοχικό παιδί που χρεώνεται τα λάθη του ως αποτυχίες και συχνά χρεώνεται και την υπαιτιότητα των λαθών που δεν κάνει το ίδιο. Το ενοχικό παιδί βιώνει στρες λόγω της αρνητικής του αυτοεικόνας η οποία σχετίζεται με τις αρνητικές αντιλήψεις που έχει για τον εαυτό του , τους άλλους και τον κόσμο γενικότερα. Συγκρίνεται διαρκώς με τα άλλα παιδιά καθώς δεν γνωρίζει ότι κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός και με τον δικό του μοναδικό τρόπο αντιλαμβάνεται και διαχειρίζεται καταστάσεις. Οι αντιλήψεις αυτές είναι υπεργενικευμένα και άκαμπτα συμπεράσματα που όμως το παιδι θεωρεί απόλυτα αληθή. Αυτές οι αντιλήψεις είναι οι λεγόμενες πυρηνικές πεποιθήσεις που τις έχει ενστερνιστεί με βεβαιότητα και συνήθως είναι δυσλειτουργικές γιατί δυσχεραίνουν την καθημερινότητά του. Σύμφωνα με τον Freud είναι η μητρική φωνή που καταγράφηκε στο υπερεγώ και γενικεύτηκε. Μπορεί επίσης να είναι μια λανθασμένη δοξασία που υιοθετήθηκε ως λογική, μια αυτοκαταστροφική σκέψη που την επέβαλε ενδεχομένως άθελά της η χειριστική μητέρα.
Γιατί η αυτοεκτίμηση είναι σημαντικότερη από την αυτοπεποίθηση;
Η υγιής αυτοπεποίθηση συμβάλλει στη θετική και ρεαλιστική στάση για τον εαυτό μας χωρίς ίχνος έπαρσης. Το άτομο νιώθει ικανοποιημένο με τα επιτεύγματά του και προσανατολίζεται στην αυτοβελτίωσή του, όντας απόλυτα συγκεντρωμένο στον εαυτό του. Αυτό οδηγεί στην αυτοπραγμάτωση και στην ανάπτυξή του σε όλους τους τομείς. Η αυτοπεποίθηση και η αυτοεκτίμηση επηρεάζουν η μια την άλλη. Η αυτοεκτίμηση, όμως, είναι σαφώς πιο σημαντική για το άτομο. Αναφέρεται στην αξία του, η οποία κρίνεται όχι από το πόσες ικανότητες έχει αλλά από το κατά πόσο αξιοποιεί αυτές τις ικανότητες. Έτσι καταφέρνει να υλοποιήσει τον στόχο του, να εκπληρώσει τις επιθυμίες του και να αγγίξει την προσωπική ευχαρίστηση μέσα από τη θετική του αυτοεικόνα.
