Μια αποτελεσματική προσέγγιση ώστε να καταφέρω να χτίζω σχέσεις εμπιστοσύνης είναι να αναπτύξω τη συναισθηματική μου νοημοσύνη. Η συναισθηματική νοημοσύνη (EQ) είναι η ικανότητα του ατόμου να αντιλαμβάνεται σε βάθος τόσο τα δικά του συναισθήματα όσο και τα συναισθήματα του άλλου. Κυρίως, φανερώνει τη δεξιότητα του ατόμου μέσα από αυτό το ουσιαστικό κανάλι επικοινωνίας να κατανοεί τον άλλο, να τον αποκωδικοποιεί και να τον συναισθάνεται.
Στην περίπτωση που προχωράμε με το συναίσθημα, συμπεριφερόμαστε ανάλογα με το πώς αισθανόμαστε. Η καρδιά μας τότε έχει τον πρώτο λόγο σε σχέση με το μυαλό μας. Μερικές φορές, όμως, νιώθουμε μπλοκαρισμένοι κι αδύναμοι να εκφράσουμε τα συναισθήματά μας, ως άμυνα σε καταστάσεις που νιώθουμε ευάλωτοι. Έτσι, προτιμάμε να μπλοκάρουμε τον εαυτό μας από το να εκτεθούμε. Αντίθετα, σε καταστάσεις που μας αποπνέουν εμπιστοσύνη το συναίσθημά μας εκφράζεται αβίαστα και αφιλτράριστα. Aν το επίκεντρο είναι ο άλλος άνθρωπος αφουγκραζόμαστε απόλυτα τη συναισθηματική του κατάσταση και φερόμαστε με απόλυτο σεβασμό κι εναρμόνιση με αυτή. Μπορεί όμως και να δυσκολευόμαστε ν’ αναγνωρίσουμε τα αυτονόητα. Επομένως αυτή τη διαδικασία αυτοαναγνώρισης της συναισθηματικής νοημοσύνης μας τη χωρίζουμε στην από εμάς προς τους άλλους και στην από εμάς για τον εαυτό μας.
Τι συμβαίνει στη διαδικασία αυτοαναγνώρισης από εμάς προς τους άλλους;
Αν είμαστε ενοχικοί έχει πολύ μεγάλη σημασία για εμάς η συναισθηματική κατάσταση του σημαντικού άλλου και όχι μόνο. Από τη στιγμή που έχουμε κάποιον απέναντί μας αντιλαμβανόμαστε αμέσως το συναίσθημά του παρατηρώντας προσεκτικά τις κινήσεις που κάνει με τα χέρια του, τη στάση των ώμων του, τις εκφράσεις του προσώπου του, το βλέμμα του και τον τρόπο που απαντάει στη φαινομενικά πολύ απλή ερώτησή μας: «πώς είσαι;». Η αντίληψη είναι όμως, μόνο η αρχή. Όταν πρόκειται για άλλον, η αιτιολόγηση βάσει συναισθημάτων πρέπει να περάσει από την κατανόηση του συναισθήματος. Θα πρέπει να κατανοήσουμε το λόγο για τον οποίο το άτομο εκφράζει το συγκεκριμένο συναίσθημα δείχνοντας απόλυτο ενδιαφέρον και κάνοντας συγκεκριμένες ερωτήσεις για να καταλάβουμε την αιτία. Εδώ θα επιστήσουμε την προσοχή μας στα πρόσωπα που συναναστρεφόμαστε στην καθημερινότητά μας όπου η αλληλεπίδραση που έχουμε δεν είναι επαγγελματική. Πρέπει λοιπόν, να κινητοποιήσουμε την ενσυναίσθησή μας και να επικοινωνήσουμε ουσιαστικά κι όχι επιδερμικά. Ρωτάμε κοιτώντας στα μάτια και προσπαθούμε να γίνει αντιληπτό ότι έχουμε καταλάβει ακριβώς τη συναισθηματική κατάσταση του άλλου. Δε μένει παρά να το αποδεχτεί ο άλλος – αν δεν το έχει ήδη συνειδητοποιήσει- να το παραδεχτεί πρώτα στον εαυτό του και αν θέλει στη συνέχεια να το συζητήσει, πράγμα που φυσικά είναι στην απόλυτη επιλογή του. Στην καθημερινότητα δεν έχει τόση αξία η επεξήγηση. Και μόνο που του έχουμε δώσει τη δέουσα προσοχή μας , και μόνο που θα του δείξουμε ενδιαφέρον για τη συναισθηματική του κατάσταση έχει γίνει η μισή δουλειά. Το άτομο νιώθει ανακουφισμένο και σαφώς αποφορτισμένο άσχετα αν θα μοιραστεί μαζί μας το αίτιο. Και μόνο που έγινε αντιληπτό το αποτέλεσμα (το συναίσθημα κι η έκφρασή του) είναι μια μορφή επικοινωνίας. Όλη αυτή η διεργασία είναι απόλυτα δεμένη κι εναρμονισμένη με αλτρουιστική διάθεση και συμπόνοια για τον άλλο άνθρωπο σημαντικό και μη.
Τι συμβαίνει στη διαδικασία αυτοαναγνώρισης όταν πρόκειται για τα δικά μας συναισθήματα;
Για να κατανοήσουμε απόλυτα αυτή τη διεργασία θα πρέπει να γίνει διαχωρισμός της διάθεσης από το συναίσθημα. Η διαφορά μεταξύ τους είναι ξεκάθαρη. Θα πρέπει να εντοπίσουμε ένα συγκεκριμένο ερέθισμα και να παρατηρήσουμε αλλά και ν’ αναγνωρίσουμε το συγκεκριμένο συναίσθημα που μας προκάλεσε την ώρα που το βιώσαμε και στη συνέχεια να το αξιολογήσουμε. Με τη διεργασία αυτή διαπιστώνουμε ότι έχουμε αυτοεπίγνωση. Επιπρόσθετα όταν είμαστε ευσυνείδητοι θα αντιληφθούμε άμεσα την ευθύνη που φέρουμε. Ειδικότερα όταν εμπλεκόμαστε συναισθηματικά όπως συμβαίνει με τα μέλη της οικογένειάς μας, όπου εκεί δεν είναι προφανής πολλές φορές ο λόγος για τον οποίο αντιδρούν όπως αντιδρούν. Αν συνδυαστεί η αγάπη με την αναγνώριση προκύπτει η αποδοχή κι ιδιαίτερα η αυτοαποδοχή. Αυτό έχει ως επακόλουθο την ψυχική ηρεμία και τη σύναψη σχέσεων εμπιστοσύνης.
Το άτομο που είναι συναισθηματικά ευφυές θ’ αντιληφθεί ότι το συναίσθημά του θα επηρεάσει τη συμπεριφορά του και κατ’ επέκταση τις διαπροσωπικές του σχέσεις και δεν θα το αφήσει να το κυριεύσει. Θα το εκλογικεύσει και θα το εκτονώσει με αυτόν τον τρόπο γυρνώντας το στον εαυτό του κι όχι στους άλλους. Αν αυτή όλη η διεργασία λάβει χώρα με εμάς συγκεντρωμένους κι επικεντρωμένους απόλυτα στην ψυχή του άλλου, όλη η ζωή μας θα γίνει πιο φωτισμένη και πιο ουσιώδης. Αυτό ακριβώς ας κρατήσουμε ως κέρδος από μία τέτοια ενδοσκόπηση με απώτερο στόχο να χτίσουμε σχέσεις με εμπιστοσύνη και σεβασμό.
