Στις αρχές της δεκαετίας του ‘80 ο ψυχολόγος Leyman εισήγαγε τον όρο Mobbing για να περιγράψει την ψυχική κακοποίηση που συμβαίνει στο εργασιακό περιβάλλον. Πρόκειται για μια εχθρική συμπεριφορά, συνήθως λεκτική, η οποία συμβαίνει υπογείως οδηγώντας το στοχοποιημένο άτομο σε μια απίστευτα δυσχερή συναισθηματική κατάσταση. Το κακοποιημένο άτομο βιώνει συναισθήματα αναξιότητας, απόρριψης και αβοηθητότητας. Νιώθει άγχος, θυμό, απόγνωση ή ακόμη και δυστυχία λόγω αυτής της απαξιωτικής συμπεριφοράς που συμβαίνει αθέατα στις καθημερινές συναλλαγές ανάμεσα στους συναδέλφους.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του Mobbing;
Ο Leyman διευκρίνησε ότι μια τέτοια συμπεριφορά ξεκινάει σχεδόν πάντα ως μια διαπροσωπική σύγκρουση, την οποία ονόμασε “κρίσιμο γεγονός”. Η σύγκρουση αυτη περιλαμβάνει δύο φάσεις: Στην πρώτη φάση συμβαίνει ο στιγματισμός του ατόμου-στόχου. Στη δεύτερη φάση η επικοινωνία γίνεται με υποβόσκουσα εχθρότητα. Σύμφωνα με τον Leyman, το Mobbing εκδηλώνεται σε πέντε στάδια αλληλεπίδρασης ανάμεσα στα άτομα που εμπλέκονται σε αυτό:
- Παρεμποδίζεται η δυνατότητα επικοινωνίας του “θύματος”.
Δεν του επιτρέπεται να επικοινωνήσει με τους ανωτέρους του.
- Υπονομεύεται η αξία του ατόμου.
Διαβάλλεται στους ανωτέρους του και σχολιάζεται αρνητικά όσον αφορά σε ενδεχόμενα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του.
- Παρεμπιδίζονται οι κοινωνικές του επαφές στον εργασιακό χώρο.
Απομονώνεται χωροταξικά καθώς η επικοινωνία του με τους συναδέλφους του περιορίζεται μόνο σε θέματα εργασίας.
- Υπονομεύεται η αξία του ως υπάλληλος.
Δεν του ανατίθενται καθήκοντα υψηλής ευθύνης και καλλιεργείται έτσι μια εντύπωση ανικανότητάς του.
- Εκτίθεται σε δύσκολες αποστολές για την σωματική και την ψυχική του υγεία με την προσμονή να αποτύχει και να επιβεβαιώσει με αυτον τον τρόπο τα σενάρια ανικανότητάς του.
Ποια είναι τα αίτια του Mobbing;
Συνήθως η δημιουργία αυτής της συγκρουσιακής συνθήκης οφείλεται σε δύο λόγους: στο φθόνο προς την αριστεία και στην προκατάληψη για κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του “θύματος”. Δεν αποκλείεται να οφείλεται και στον συνδυασμό των δύο παραπάνω λόγων, οι οποίοι αμφότεροι προσβάλουν το άτομο και δημιουργούν τις προϋποθέσεις μιας ψυχικής και συναισθηματικής κατάπτωσης και δυστυχίας. Η προσωπική ανεπάρκεια του κακοποιητή προβάλλεται στον πιο αδύναμο κι ευάλωτο συνάδελφο.
Ποιες είναι οι συνέπειες του Mobbing;
Οι συνέπειες μιας τετοιας κατάστασης διακρίνονται σε οικονομικό, οργανωτικό και ατομικό επίπεδο. Στο οικονομικό επίπεδο παρατηρούνται πρόωρες συνταξιοδοτήσεις και αύξηση ανεργίας σε άτομα με υψηλά προσόντα. Στο διοικητικό-οργανωτικό επίπεδο συναντάμε συχνές αλλαγές στις θέσεις εργασίες με αποτέλεσμα να υπάρχει χαμηλή κατάρτιση, έλλειψη κινητρου και χαμηλή απόδοση. Στο ατομικό επίπεδο, το οποίο είναι και το πιο σημαντικό η κακή ψυχολογική κατάσταση του βαλλόμενου έχει επιπτώσεις στην ποιότητα των διαπροσωπικών του σχέσεων. Όλα αυτά τα συναισθήματα απόρριψης κι εχθρότητας που έχει εισπράξει του δημιουργουν άγχος και θλίψη.
Το άτομο μπορεί να οχυρωθεί ενάντια στο Mobbing δουλεύοντας εντατικά με την αυτοπεποίθηση και την αυτεκτίμησή του. Μόνο μέσα από αυτη την δίοδο θα μειωθούν τα αισθήματα αναξιότητας και ευαλωτότητας. Η ενίσχυση της πίστης στην αυτοαξία είναι μια πολύπλοκη διαδικασία κι εξαρτάται από διάφορους παράγοντες. Η απαξίωση στο εργασιακό περιβάλλον σε πολλές περιπτώσεις ανασύρει δυσάρεστες αναμνήσεις απαξίωσης κι απόρριψης που υπέστη το άτομο στο οικογενειακό και στο σχολικό περιβάλλον κατά την παιδική κι εφηβική του ηλικία.
