Η εικαστικός Ειρήνη Μίγα, πρόσφατα βραβευμένη από το Ίδρυμα Γ. & Α. Μαμιδάκη, ξεκίνησε από παιδί να ράβει τις δικές της κούκλες για να περάσει στη ζωγραφική και λίγα χρόνια μετά να βρεθεί στο πανεπιστήμιο Columbia της Νέας Υόρκης. Στη μητρόπολη του σύγχρονου πολιτισμού,  γνώρισε σπουδαίους καλλιτέχνες και έμαθε να παίρνει ρίσκα και να πιστεύει στις δικές της δυνάμεις. Τα έργα της, λέει στο Utopia Zone, είναι ταυτόχρονα τα ημερολόγια και η πυξίδα της. Σαν να είναι ένας παρτενέρ σε μια χορογραφία, που γεννιέται στο χαρτί, αλλά κάποια στιγμή τον αφήνεις ελεύθερο για να σου δείξει τα δικά του βήματα. Η Ειρήνη Μίγα είναι πλέον σίγουρη ότι ήταν σωστή η σκέψη της από τα Γυμνασιακά χρόνια: «Η δυνατότητα να δίνεις μορφή σε ό,τι φανταστείς ήταν το πιο συναρπαστικό πράγμα που μπορούσα να σκεφτώ για το μέλλον μου».

Ειρήνη, πώς ξεκίνησε το ταξίδι σου στην τέχνη;

Νομίζω πως μπορώ να μιλάω ώρες γι’ αυτό, καθώς θεωρώ σημαντικότατο το περιβάλλον για την ανάπτυξη ερεθισμάτων και δεξιοτήτων ενός παιδιού και πώς αυτά μπορούν να πάρουν τεράστιες διαστάσεις σε κατάλληλο έδαφος.

Γεννήθηκα και μεγάλωσα στη Λάρισα. Οι γιαγιάδες και οι παππούδες μου ήταν από τα Βλαχοχώρια της Πίνδου, που κατέβηκαν μετά τον B’ Παγκόσμιο Πόλεμο και εγκαταστάθηκαν σε χωριά κοντά στη Λάρισα. Η μια πλευρά της οικογένειας εμπορική και η άλλη αγροτική.

Άρχισα, ράβoντας ρούχα για τις κούκλες μου και έπειτα τα δικά μου σε μικρή ηλικία, με τη βοήθεια της μητέρας μου, με υφάσματα από το μαγαζί του πατέρα μου. Ξεκίνησα να ζωγραφίζω στο δημοτικό. Στις αρχές του γυμνασίου αποφάσισα ότι ήθελα να γίνω καλλιτέχνις. Η δυνατότητα να δίνεις μορφή σε ό,τι φανταστείς ήταν το πιο συναρπαστικό πράγμα που μπορούσα να σκεφτώ για το μέλλον μου.

Έφυγα από τη Λάρισα για να σπουδάσω Εικαστικά στην Αθήνα στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας. Το 2009 πήγα με υποτροφία στη Ζυρίχη και από εκεί, το 2010, στη Νέα Υόρκη για μεταπτυχιακό στο Columbia.

Έχεις βραβευτεί σε πολλές χώρες. Πού βρήκες μεγαλύτερη ελευθερία και ενθάρρυνση να δημιουργήσεις τέχνη;  

Ζώντας στη Νέα Υόρκη, μου έγινε πιο ξεκάθαρο από ποτέ πως η τέχνη δεν είναι μονάχα μια μορφή έκφρασης, αλλά ένας τρόπος ζωής και σκέψης. Η πόλη αυτή με δίδαξε να παίρνω ρίσκα, να είμαι ανοιχτή σε νέες ιδέες και να αισθάνομαι πίστη στον εαυτό μου και στις δυνάμεις μου.  Η εμπειρία μου στη Νέα Υόρκη ήταν και παραμένει καθοριστική για την προσωπική και επαγγελματική μου ανάπτυξη. Στο πανεπιστήμιο γνώρισα σημαντικότατους ανθρώπους της τέχνης, οι οποίοι έγιναν μέντορες και φίλοι μου, όπως η Sarah Sze, ο Jon Kessler, ο Tomas Vu Daniel, ο Rirkrit Tiravanija και ο Sanford Biggers. Αυτοί οι άνθρωποι όχι μόνο με ενέπνευσαν, αλλά μου άνοιξαν νέους δρόμους στη σκέψη και την καλλιτεχνική μου πρακτική. Εκεί ανέπτυξα τις πιο σημαντικές μου φιλίες και διαλόγους με καλλιτέχνες της γενιάς μου, τους οποίους εκτιμώ απέραντα. Μέσα από τις συζητήσεις, τις συνεργασίες, την αλληλεγγύη και αλληλεπίδρασή μας, αυτές οι φιλίες ήταν και είναι πολύτιμες για εμένα.

Ποιο ήταν το μεγαλύτερο εμπόδιο που βρήκες στον δρόμο σου;

Νιώθω πως όποιο εμπόδιο βρήκα μπροστά μου, δούλεψα για να το ξεπεράσω. Η διαδικασία αυτή, η ικανότητα να μετατρέπω τα εμπόδια σε προσωπικά προνόμια, μου δίνει δύναμη και αυτοπεποίθηση. Κάθε πρόκληση που αντιμετώπισα με δίδαξε κάτι πολύτιμο και με έκανε πιο ανθεκτική και δημιουργική. Πιστεύω πως ο καθένας μας έχει το δικό του μοναδικό δρόμο και εγώ αισθάνομαι περήφανη για τον δικό μου και για κάθε βήμα μου πάνω σε αυτόν.

Από πού αντλείς έμπνευση για τις εγκαταστάσεις σου;

Πιστεύω στη δύναμη της τέχνης ως μια διεθνή γλώσσα που υπερβαίνει τη λογική των συνόρων· ως μια πλατφόρμα, όπου ο κόσμος μας μπορεί να ιδωθεί σε μια συνεχή ροή, όπου γεγονότα και πληροφορίες μπορούν να αναγνωστούν με νέους τρόπους επιτρέποντας την ανάδυση νέων ερωτημάτων και απροσδόκητων ανακαλύψεων. Θεωρώ πως η τέχνη απαιτεί επίγνωση του χώρου και του χρόνου. Εξετάζοντας τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε το χώρο και το ευρύτερο περιβάλλον μας, σήμερα αλλά και στο παρελθόν, το έργο μου ασχολείται με τη μνήμη του τόπου από το σημείο προέλευσης έως το παρόν. Αυτό εκδηλώνεται αρκετές φορές ως ανακατασκευές τοποθεσιών και αντικειμένων προσωπικής (και όχι μόνο) σημασίας. Για μένα η ιδέα, τα υλικά, μαζί με το χρώμα που θα ενεργοποιήσουν τα έργα και το περιβάλλον τους είναι εξίσου σημαντικά.  Έτσι, το έργο ενεργοποιεί το περιβάλλον του με έναν ολιστικό τρόπο, όπως τα χρώματα ενός πίνακα ενεργοποιούν τον καμβά ή ένα σχέδιο το χαρτί του. Αντλώ έμπνευση από το άμεσο και έμμεσο περιβάλλον μου, από τα μικρά πράγματα στη ζωή που τείνουμε να παραβλέπουμε ή να θεωρούμε μικρότερης αξίας. Θέλω να συμβάλλω στην αντίληψη της πραγματικότητας από ένα διαφορετικό πρίσμα.

Το κοινό έχει την εικόνα ότι οι εγκαταστάσεις απευθύνονται σε εκθέσεις, φεστιβάλ, οργανισμούς, δημόσιους χώρους. Υπάρχουν ιδιώτες που παραγγέλνουν ή αγοράζουν εγκαταστάσεις;

Η δουλειά μου ποικίλλει σε κλίμακα από μικροσκοπικά έργα έως μεγάλες εγκαταστάσεις που συχνά ανταποκρίνονται στην αρχιτεκτονική των εκάστοτε χώρων τους. Χωρίς τα υλικά να με περιορίζουν, έχω στον πυρήνα της πρακτικής μου τη γλυπτική και το σχέδιο. Υπάρχουν άνθρωποι που στηρίζουν τέτοιου είδους δουλειές, συλλέκτες με όραμα και πίστη σε καλλιτέχνες.

Πιστεύεις ότι το κοινό αντιλαμβάνεται αμέσως τα έργα σου ή επιδιώκεις τις πολλές – ίσως και αυθαίρετες – ερμηνείες της δουλειάς σου;

Τα έργα μου είναι ταυτόχρονα το ημερολόγιο και η πυξίδα μου. Ξεκινάνε από μια ιδέα που προσδοκώ να επικοινωνήσω και ζούνε στα μάτια και στις ψυχές των ανθρώπων που έρχονται σε επαφή με αυτά. Εκεί μπορούν να πάρουν νέες διαστάσεις, ανάλογα με τον παραλήπτη και τις εμπειρίες του. Αυτό θεωρώ πως είναι η μαγεία της τέχνης.

Έχεις χρησιμοποιήσει τεχνητή νοημοσύνη στη δουλειά σου; Πώς πιστεύεις ότι το Α.Ι. θα αλλάξει (και) την τέχνη;

Το Α.Ι. είναι ακόμη ένα εργαλείο και ως εργαλείο το έχω χρησιμοποιήσει στην καθημερινότητά μου (όχι στη τέχνη μου – ακόμη.) Ως άνθρωποι, καταφέραμε να χακάρουμε τον ίδιο μας τον εαυτό και βιώνουμε την αρχή αυτής της επανάστασης. Μακάρι να έχουμε τη σύνεση να τιθασεύσουμε αυτόν τον “εαυτό” προς όφελός μας.

Ως δημιουργός βάζεις έναν στόχο και τον παλεύεις μέχρι τέλους ή προσπερνάς, βάζοντας νέους στόχους;

Οι ιδέες μου παίρνουν αρχικά τη μορφή σχεδίων και όταν ξεκινάνε να βγαίνουν από το χαρτί και να μεταβαίνουν σε μια άλλη διάσταση, συμβαίνει κάτι σαν ένας χορός. Μου αρέσει πολύ να συνθέτω με ακρίβεια τη “χορογραφία” μου αυτή, αλλά επίσης είναι πολύ σημαντικό να αφήνεις ελεύθερο τον παρτενέρ (εν προκειμένω το έργο) να σου υποδείξει τα βήματα.

Και στη ζωή, ποια είναι η κινητήριος δύναμή σου; Τι σε κάνει να ξεκινάς κάθε ημέρα για να πας ένα βήμα μπροστά;

Αν μπορώ να συμβάλω, με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο, για ένα καλύτερο αύριο –  για εμένα και τους συνανθρώπους μου – αυτό με κάνει ευτυχισμένη.

Αναγκαστικά, όλοι πλέον «υπάρχουμε» (και) μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα. Ποιο είναι το αγαπημένο σου κι αν μπορούσες να αλλάξεις κάτι στην επικοινωνία μέσω των δικτύων, τι θα ήταν αυτό ;  

Ανήκω στην τελευταία γενιά που μεγάλωσε εξολοκλήρου χωρίς internet. Βλέπω μικρά παιδιά που αντί να παίζουν έξω, μαζεύονται γύρω από μια οθόνη, αν όχι μόνα τους, και αυτό με θλίβει βαθύτατα. Τα κοινωνικά δίκτυα μπορούν μας φέρνουν κοντά σε ανθρώπους που ζουν μακριά μας, μέσω αυτών μπορούμε να γνωρίσουμε νέους ανθρώπους που δεν θα είχαμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε διαφορετικά, να ενημερωθούμε για διάφορα ζητήματα. Η δύναμη των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να ενισχύσει τις φωνές, να διαδώσει άμεσα πληροφορίες και να αυξήσει τη συνεργασία μεταξύ διαφορετικών ομάδων ανθρώπων. Όπως φάνηκε με το Occupy Wall Street, την Αραβική Άνοιξη, το κίνημα Black Lives Matter, με πολέμους που συμβαίνουν αυτή τη στιγμή που μιλάμε και τόσα άλλα, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να ευαισθητοποιήσουν το κοινό γύρω από ζητήματα στο όνομα της κοινωνικής δικαιοσύνης.

Η ενίσχυση του απορρήτου και η μείωση της επιρροής των αλγορίθμων σε αυτά που βλέπουμε θα βοηθούσε να διασφαλίσει τις πιο προσωπικές και λιγότερο καθοδηγούμενες από εμπορικά συμφέροντα αλληλεπιδράσεις.

Ως μέσο κοινωνικής δικτύωσης χρησιμοποιώ μονάχα το Ιnstagram.

Ποιες πέντε λέξεις σε περιέχουν και σε περιγράφουν καλύτερα, Ειρήνη;

Μόνο πέντε; Δύσκολο αυτό. Χαχαχα

Πώς και πού βλέπεις τον εαυτό σου σε 10 χρόνια από σήμερα στο καλύτερο  σενάριο ζωής σου;  

Η υγεία είναι υπέρτατο αγαθό και ούσα υγιής επιθυμώ, όπου κι αν βρίσκομαι, να είμαι χαρούμενη, δημιουργική, περιτριγυρισμένη από ανθρώπους με αμοιβαία εκτίμηση και αγάπη.

TRIVIA Ειρήνη Μίγα

Η Μίγα σπούδασε εικαστικά στο Central Saint Martins College του Λονδίνου, απέκτησε πτυχίο BFA από την Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας και μεταπτυχιακό MFA στις Εικαστικές Τέχνες από το Πανεπιστήμιο Columbia της Νέας Υόρκης. Η πρακτική της περιλαμβάνει γλυπτική, εγκαταστάσεις, έννοιες σχεδίου, κειμένου και επιτελεστικότητας. Πρόσφατες ατομικές εκθέσεις περιλαμβάνουν: Reflections, στο Atlanta Contemporary Museum, Away in Another Way of Saying Here, στην Essex Flowers Gallery, στη Νέα Υόρκη, An Interval στο Flyweight Projects στη Νέα Υόρκη, και ομαδικές εκθέσεις όπως η Fountainhead Biennial II: Last Days of a House, σε επιμέλεια Omar López-Chahoud, Emerson Dorsch Gallery, Μαϊάμι, Outraged by Pleasure, σε επιμέλεια Νάντιας Αργυροπούλου, κτίριο "Nobel", Χαλάνδρι, Αθήνα, A Scattering of Salts, σε επιμέλεια Πάνου Γιαννικόπουλου, ACG Art Gallery, Αθήνα, Tomorrow’s Dream, στο Neuer Essener Kunstverein στην Έσση, Scraggly Beard Grandpa, στην γκαλερί Capsule Shanghai, στην Κίνα. Η Μίγα έχει συμμετάσχει σε διεθνώς αναγνωρισμένα προγράμματα Art Residency όπως: Skowhegan School of Painting and Sculpture, Workspace του Lower Manhattan Cultural Council (LMCC) στη Νέα Υόρκη, Open Sessions στο The Drawing Center στη Νέα Υόρκη, το Fountainhead Residency στο Μαϊάμι, το Bemis Center for Contemporary Arts, το Watermill Center και άλλα. Έργα της βρίσκονται σε διεθνείς συλλογές τέχνης, όπως αυτή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στη Φρανκφούρτη και στη Συλλογή Δάκη Ιωάννου-Ίδρυμα ΔΕΣΤΕ, Αθήνα.

• Κεντρική φωτογραφία ανάρτησης: Irini Miga, photo by Colin Conces.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ: Στρατής Ταυλαρίδης: η τέχνη είναι ένα παιχνίδι ανάμεσα στο παιδί και τον ενήλικα.