Κανείς άνθρωπος και κανένα βιβλίο δεν μπορούν να μας προετοιμάσουν πλήρως για τη γονεϊκή εμπειρία. Όσα φώτα κι αν μας δώσουν επαγγελματίες υγείας, συγγενείς και φίλοι και βέβαια οι δικοί μας γονείς, όσους τόμους που αφορούν περιόδους από πριν τη σύλληψη έως και μετά την ενηλικίωση κι αν ξεκοκαλίσουμε, ποτέ δεν θα ακούσουμε ή διαβάσουμε ακριβώς όσα συμβαίνουν και θα συμβούν στη δική μας οικογένεια. Άλλωστε, κάθε οικογένεια είναι μοναδική και ανατρέφει τα παιδιά της με τον δικό της μοναδικό τρόπο.
Όμως, τόσο οι άνθρωποι όσο και τα βιβλία, έχουν πολλά να προσφέρουν σε μέλλοντες, νέους, ακόμα και παλαιότερους γονείς. Οι μεν θα μοιραστούν πολύτιμες πρακτικές εμπειρίες, τα δε θα παράσχουν επιστημονική γνώση για ένα σωρό θέματα. Οι οδηγοί γονεϊκότητας δεν είναι πανάκεια, είναι όμως ένα εξαιρετικό μέσο ενημέρωσης για τους σύγχρονους τρόπους ανατροφής˙ άλλοι εξειδικευμένοι ανά ηλικία παιδιού, άλλοι διατρεχόμενοι από διάφορες επιστημονικές σχολές, άλλοι γραμμένοι με αφορμή συγκεκριμένες δυσκολίες που λίγο πολύ θα αντιμετωπίσουν όλοι οι γονείς, μας περιμένουν στα ράφια των βιβλιοπωλείων για να μεταλαμπαδεύσουν γνώση, γνώση καινούργια, που εξελίσσεται ραγδαία μαζί με τις κοινωνίες.
Οι νέες αντιλήψεις περί παιδιού και γονεϊκότητας
Υπερπληροφόρηση; Ναι! Όμως, σε κάθε, μα κάθε καινούργιο βιβλίο που εκδίδεται θα βρείτε καινούργιες πληροφορίες, χρήσιμες ακόμα κι αν το παιδί σας δεν είναι πλέον μωρό. Βλέπετε, η γονεϊκότητα δεν είναι κάτι σταθερό. Είναι μια ρευστή κατάσταση, που μεταβάλλεται και εξελίσσεται ανάλογα με το ποιοι είναι οι γονείς και ποιες οι πεποιθήσεις τους, ανάλογα με τις κοινωνικές/οικονομικές/πολιτιστικές συνθήκες που βιώνει η κάθε οικογένεια, ανάλογα με τον αριθμό και τις ηλικίες των παιδιών και βέβαια, ανάλογα με τις επιστημονικές μελέτες που δημοσιεύονται σχεδόν καθημερινά, προσπαθώντας να χαρτογραφήσουν όσο το δυνατόν πιο λεπτομερώς κάθε θεματική που μπορεί να προβληματίσει.
Τα συλλογικά τραύματα που επηρέασαν γονείς και παιδιά
Αξίζει εδώ να σημειώσουμε ότι, ιδιαίτερα μετά τις οικονομικές κρίσεις, τη σχεδόν πλήρη επικράτηση της οθόνης στην ανθρώπινη ζωή και βέβαια την πανδημία, παρατηρείται παγκοσμίως μια αξιοσημείωτη μεταστροφή στις, ας πούμε, καθιερωμένες συμπεριφορές μικρών και μεγάλων, εντός οικογενειακού πλαισίου. Εύλογο έπειτα από το τόσο μεγάλο συλλογικό τραύμα που υπεστήκαμε. Οι γονείς είναι διαφορετικοί: πιο αγχωμένοι, πιο τρομαγμένοι, πιο απαιτητικοί, πιο ανταγωνιστικοί. Θέλουν οι ίδιοι να τα πάνε καλύτερα από τους δικούς τους γονείς, θέλουν τα παιδιά τους να πάνε καλύτερα από τους ίδιους, μα συχνά βρίσκονται ακόμα μπλεγμένοι στα δίχτυα της πατρικής τους οικογένειας –ιδιαίτερα στην Ελλάδα, οπότε τα παραπάνω μάλλον είναι ανέφικτα.
Τι να πρωτοδιαλέξω από τα βιβλία γονεϊκότητας;
Σταδιακά, πάντως, οι σύγχρονοι γονείς αρχίζουν να προσεγγίζουν με τα δικά τους τραύματα της παιδικής ηλικίας, που αποδεδειγμένα καθορίζουν το στιλ γονεϊκότητας που υιοθετούν, μα και τη σχέση τους με τον/τη σύντροφο και το/τα παιδί/ά τους. Οι πιο δεκτικοί προσπαθούν να τα εντοπίσουν και να τα θεραπεύσουν, συχνά με αφορμή ένα άρθρο, μια είδηση, μια ομιλία ή ένα βιβλίο. Και έτσι προχωρούν και βελτιώνονται, γίνονται αρκούντως καλοί (κατά Winnicott) φροντιστές και έχουν μεγάλες πιθανότητες να δημιουργήσουν μια αρκούντως υγιή ψυχικά οικογένεια, με ανεξάρτητα, αυθεντικά και χαρούμενα παιδιά.
Προσπάθεια να κλείσει ο κύκλος των τραυμάτων
Δυστυχώς, όμως, δεν έχουν όλοι οι γονείς την εσωτερική δύναμη και την ωριμότητα να καταλάβουν ότι αν δεν μεγαλώσουν πρώτα τον εαυτό τους, θα δυσκολευτούν να μεγαλώσουν τα παιδιά τους. Αυτή τους η αντίσταση, καθόλα φυσιολογική στην αρχή, ιδιαίτερα αν έχουν βιώσει οι ίδιοι έντονες δυσκολίες στην έως σήμερα ζωή τους, καλό θα ήταν, αργά ή γρήγορα, να καμφθεί. Η άρνηση της πραγματικότητας είναι πιο σκληρή από την ίδια την πραγματικότητα. Και η διαιώνιση των κληροδοτούμενων από γενιά σε γενιά τραυμάτων είναι ένα φαινόμενο που πρέπει επιτέλους να πάρει τέλος. Ευτυχώς, πλέον έχουμε τα εργαλεία να το σταματήσουμε, καταργώντας κάθε λανθασμένο στερεότυπο με το οποίο μας έχουν διαποτίσει.
Προετοιμαζόμαστε ως γονείς για αρνητικές καταστάσεις
Σήμερα, θα σας παρουσιάσουμε 6 τίτλους από την πρόσφατη βιβλιογραφία, που πρέπει να βρίσκονται σε κάθε γονεϊκή βιβλιοθήκη. Ιδανικά, δε, πρέπει να διαβαστούν πριν από τον ερχομό του νέου μέλους ή άμα τη αφίξει του, γιατί θα καθησυχάσουν, θα ενώσουν, θα προλάβουν καταστάσεις και θα «προσγειώσουν» τους μπαμπάδες και τις μαμάδες που ακόμα δεν έχουν συνειδητοποιήσει πλήρως τον νέο τους ρόλο και γι’ αυτό ζορίζονται. Πολύ. Ήρθε, λοιπόν, η ώρα για αλλαγές!
Ο χάρτης του γονέα, Dr. Shefali, Εκδόσεις Διόπτρα, μετάφραση: Σοφία Ανδρεοπούλου
Κάθε γονέας είναι ικανός να μεγαλώσει χαρούμενα, υγιή και συναισθηματικά προσγειωμένα παιδιά. Παρ’ όλα αυτά, πολλοί από εμάς δοκιμαζόμαστε σε αυτό το ταξίδι. Από τις ταχέως μεταβαλλόμενες πραγματικότητες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης έως τον φόβο που διαποτίζει τον πολιτισμό μας και τις προσδοκίες που επιβάλλονται ασυνείδητα, οι πιέσεις σε γονείς και παιδιά έχουν φτάσει σε μια κρίσιμη στιγμή. Το νιώθουμε εμείς, το νιώθουν και τα παιδιά μας. Υπάρχει όμως λύση. Με εμπειρία πάνω από δύο δεκαετίες, η καταξιωμένη κλινική ψυχολόγος και μπεστ σέλερ συγγραφέας dr. Shefali προσφέρει μια πρακτική και πρωτοποριακή λύση διαπαιδαγώγησης, που βοηθά τους γονείς να χτίσουν μια ουσιαστική σχέση με τα παιδιά τους, απαλλαγμένη από τα τοξικά κληρονομικά πρότυπα.
Ο Χάρτης του γονέα είναι ένας ολοκληρωμένος, βήμα προς βήμα οδηγός για όλους τους γονείς. Η dr. Shefali με διαφωτιστικές ιστορίες από το ιατρείο της και με λεπτομερείς πρακτικές αντιμετώπισης αλλάζει όσα γνωρίζουμε για την ανατροφή των παιδιών. Ωθεί τους γονείς να δράσουν με εντελώς νέους τρόπους, χωρίς χειρισμούς και αυστηρό έλεγχο, ώστε να μεταμορφώσουν τη σχέση τους με τα παιδιά τους.
Πώς να μιλάτε όταν τα παιδιά… δεν ακούν! Γκρίνιες, τσακωμοί, ξεσπάσματα, αυθάδεις συμπεριφορές και άλλες προκλήσεις της παιδικής ηλικίας, Joanna Faber/Julie King, Εκδόσεις Πατάκη, μετάφραση: Όλγα Καρυώτη
Εδώ και πάνω από σαράντα χρόνια, εκατομμύρια άνθρωποι καταφεύγουν στο κλασικό βιβλίο των Αντέλ Φέιμπερ και Ιλέιν Μάζλις Πώς να μιλάτε στα παιδιά ώστε να σας ακούν και πώς να τα ακούτε ώστε να σας μιλούν, μια πρακτική μέθοδο ουσιαστικής επικοινωνίας με τα παιδιά. Επεκτείνοντας αυτό το έργο, η κόρη της Αντέλ, Τζοάννα, μαζί με την Τζούλι Κινγκ αρχικά συνέγραψαν το μπεστ σέλερ Πώς να μιλάτε στα μικρά παιδιά ώστε να σας ακούν. Κι έπειτα, αυτό το νέο βιβλίο, στο οποίο οι Φέιμπερ και Κινγκ εφαρμόζουν τις στρατηγικές «How To Talk» («Πώς να μιλάτε») σε κάποιες από τις πιο δύσκολες προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε κατά το μεγάλωμα των παιδιών – από τις εκρήξεις οργής μέχρι τη χρήση της τεχνολογίας, τους μπελάδες της σχολικής μελέτης στο σπίτι και τους αδελφικούς τσακωμούς, αλλά και τη συζήτηση γύρω από δύσκολα ζητήματα, όπως το σεξ και το διαζύγιο. Οι αναγνώστες μπορούν να ανατρέχουν κατευθείαν στο κεφάλαιο που πραγματεύεται το πιο φλέγον για τους ίδιους θέμα και να βρίσκουν σαφείς λύσεις σε συνήθεις αντιπαραθέσεις.
Συνδυάζοντας ευρηματικά αληθινές αφηγήσεις γονιών και εκπαιδευτικών, απαντήσεις σε επιστολές αναγνωστών, χιουμοριστικές περιγραφές καταστάσεων και ευχάριστες ασκήσεις, το βιβλίο αποτελεί μια ουσιαστική πηγή γνώσεων και έμπνευσης για κάθε γονιό, παππού, εκπαιδευτικό ή οποιονδήποτε ζει ή εργάζεται με παιδιά.
Ήρεμοι Γονείς, Σάρα Όκγουελ-Σμιθ, Εκδόσεις Μίνωας, μετάφραση: Βεατρίκη Σαμπατάκου-Καντζόλα
Πόσες φορές δεν έχετε αναρωτηθεί: «Μα τι δεν πάει καλά με εμένα; Γιατί δεν μπορώ να διατηρώ την ψυχραιμία μου και να φέρομαι ήρεμα;» Πολλοί γονείς θα ήθελαν να ακολουθήσουν έναν πιο ήπιο και θετικό τρόπο άσκησης του γονικού τους ρόλου, όμως τα συναισθήματα και το καθημερινό στρες στέκονται εμπόδιο. Η συγγραφέας αποδεικνύει ότι όλοι μπορούμε να γίνουμε ήρεμοι γονείς. Με βάση την πολυετή εμπειρία της, παρέχει χρήσιμα στοιχεία από έρευνες, συμβουλές και πρακτικές ασκήσεις που θα σας κατευθύνουν σωστά προς μια πιο ήρεμη γονική συμπεριφορά. Ένας πολύτιμος οδηγός για όλη την οικογένεια όπου εξηγούνται ζητήματα όπως:
• Τι πυροδοτεί τον θυμό και το άγχος σας και πώς να συμφιλιωθείτε με τη δική σας παιδική ηλικία.
• Γιατί πρέπει να αποδεχτείτε τις αδυναμίες σας και να διώξετε την ενοχή, καθώς σας εμποδίζει από το να γίνετε καλύτεροι γονείς.
• Ποιο είναι το ψυχικό φορτίο της γονικής ευθύνης – γιατί πρέπει να κατανοήσετε την πίεση και να τη μοιράζεστε περισσότερο.
• Γιατί δεν πρέπει να έχετε ως στόχο να εκμεταλλευτείτε την κάθε στιγμή, πώς να εξισορροπήσετε τη δουλειά και τον χρόνο με την οικογένειά σας.
• Πώς να αντιμετωπίζετε με σύνεση και ηρεμία τις μεταβατικές περιόδους της ζωής.
• Ποια είναι τα τέσσερα «πρέπει» για να είστε πιο ήρεμοι γονείς και πώς να μην παρασύρεστε σε εκρήξεις θυμού.
Πάρτε το, μελετήστε το, δουλέψτε το, ευχαριστηθείτε το, θυμίστε στον εαυτό σας πόσο dolce είναι το far niente -και ναι, μπορεί και ένας γονιός και πρέπει και ένας γονιός να έχει το δικαίωμα για κάποιες ώρες να μην κάνει τίποτα, και ζήστε μια πολύ καλύτερη, ποιοτικότερη ζωή, χωρίς ενοχές και με λιγότερο στρες. Τότε θα δείτε πόσο πιο ήρεμα και ευτυχισμένα θα είναι και τα παιδιά σας!
Η Σκάλα, Ντίνα Νομικού, Εκδόσεις Παπαδόπουλος, εικονογράφηση: Κατερίνα Σωτηροπούλου
Από την αχνή ροζ γραμμή του τεστ εγκυμοσύνης μέχρι να αδειάσει το σπίτι ξανά, μια ανάσα δρόμος, ανοδικός κυρίως. Με σκαλιά πολλά και διαφορετικά. Αναγκαία και επίπονα. Όσο ανεβαίνουμε τα σκαλοπάτια στη σχέση γονιού-παιδιού, τόσο την απολαμβάνουμε. Πιο κουρασμένοι, πιο ώριμοι και πιο υποψιασμένοι. Στις επαναλήψεις ξεκινάμε με φόρα και αυτοπεποίθηση, για να φάμε τα μούτρα μας, γιατί το δεύτερο, το δίδυμο ή το τρίτο παιδί μας έχει άλλη σκάλα να μας δώσει. Και πάλι από την αρχή. Με γνώση μεν, ανάγκη για ευελιξία δε.
Ένα βιβλίο από τη μοντεσσοριανή εκπαιδευτικό Ντίνα Νομικού για γονείς σε δράση, για γονείς υπό σκέψη και για υποψήφιους. Ένα βιβλίο γεμάτο με υλικό που δόθηκε στη συγγραφέα μέσα στα χρόνια που υπάρχει κοντά σε παιδιά και οικογένειες, ως κόρη, δασκάλα, φίλη, μητέρα και σύντροφος, που ανεβαίνει εδώ και καιρό αυτή τη σκάλα και έχει ως σκοπό να μας μάθει να απολαμβάνουμε τη σύνδεση του γονιού με το παιδί του, ανεβαίνοντάς τη. Μια ανάβαση, με μικρές απενοχοποιητικές στάσεις. Για να ξεκουράσουμε τις τύψεις μας και να τους δώσουμε μια πιο χρήσιμη χροιά. Για να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν είμαστε οι μόνοι, αλλά είμαστε μόνοι. Γιατί τα πέρασαν κι άλλοι, αλλά καθένας μας θα βρει τον τρόπο του στον δικό του χώρο και χρόνο, με τους δικούς του συνεργάτες στην ανάβαση.
Πριν από όλα, έρχεται η παρατήρηση. Όσων μας συμβαίνουν μόλις γίνουμε γονείς και όσων κρύβονται από κάτω επιμελώς. Υπάρχει η πληροφορία, οι αναπτυξιακές ανάγκες. Το τι θα τα κάνουμε είναι προσωπικό θέμα. Υπάρχουν λάθος τρόποι και σωστοί. Υπάρχουν και οι άλλοι. Αυτοί που προκύπτουν στις αληθινές οικογένειες και έχουν λίγο από όλα. Καλή ανάβαση. Να τη χαρείτε.
Έλα να ψηλώσουμε μαζί. 104 αληθινές ιστορίες γονεϊκότητας, Μάριος Μάζαρης, Εκδόσεις Μεταίχμιο, εικονογράφηση: Missy Merida
O δάσκαλος που θα έπρεπε να έχουν όλα τα παιδιά, ο αγαπημένος Μάριος Μάζαρης, έγραψε το πρώτο βιβλίο του που απευθύνεται αποκλειστικά στους γονείς, γεμάτο αληθινές ιστορίες γονεϊκότητας, ιστορίες στοργής, τρυφερότητας, αγάπης, αγκαλιάς, όπου δεν υπάρχουν σωστά και λάθη. Άτυπα χωρισμένες σε δέκα κατηγορίες, αν και η καθεμιά μπλέκεται μέσα στην άλλη ή οδηγεί σε χίλιες άλλες.
Κάντε μια πρώτη στάση, Αναρωτηθείτε με ποιο πρόσωπο κάθε ιστορίας μπορείτε να ταυτιστείτε περισσότερο. Συνεχίστε. Βοηθήστε τον εαυτό σας να μπει μέσα στα παπούτσια πολλών άλλων. Γράψτε τις σκέψεις που σας άφησε κάθε ιστορία ή μια υπόσχεση προς τον εαυτό σας. Ίσως αγαπήσετε κι εσείς λίγο παραπάνω το παιδί μέσα σας, όπως κι έκανε κι ο Μάριος. Ίσως φτάσετε στα ίδια συμπεράσματα ή σε άλλα. Ίσως δεν χρειάζεται να βγαίνει πάντα ένα επιμύθιο από κάθε παραμύθι. Αλλάζουν πολύ οι ιστορίες όταν αλλάζουμε θέση. Το σίγουρο είναι ότι, στο τέλος, κάτι θα αλλάξει μέσα μας.
Γίνε ο γονιός που θες, Dr Becky Kennedy, μετάφραση: Ελένη Δασκαλάκη, Εκδόσεις Ψυχογιός
H Dr Becky Kennedy, δημοφιλής ειδικός επί γονεϊκών θεμάτων και δημιουργός της πλατφόρμας «Good Inside», μοιράζεται την πρωτοποριακή προσέγγισή της για την ανατροφή των παιδιών και προσφέρει πρακτικές στρατηγικές με τρόπο που κάνει τον γονιό να αισθάνεται καλά. Στη διάρκεια των περασμένων χρόνων, η Dr Becky – όπως είναι γνωστή στους ακολούθους της– προκάλεσε επανάσταση στον χώρο της γονεϊκότητας. Εκατομμύρια γονείς, έχοντας κουραστεί να ακολουθούν συμβουλές που δεν φέρνουν το επιθυμητό αποτέλεσμα, υιοθέτησαν τη δυναμική προσέγγισή της, που θέτει ως προτεραιότητα τη βαθιά σύνδεση με τα παιδιά και όχι τη συμμόρφωσή τους.
Οι γονείς έχουν συνηθίσει σε ένα πολυδιαφημιζόμενο μοντέλο ανατροφής, που όμως δεν λειτουργεί, καθώς έχει στόχο να διαμορφώσει τη συμπεριφορά τους και όχι να μεγαλώσει σωστούς ανθρώπους. Οι τεχνικές αυτές δεν καλλιεργούν τις δεξιότητες που χρειάζονται τα παιδιά στη ζωή τους ούτε ικανοποιούν τις σύνθετες συναισθηματικές ανάγκες τους. Αν προσθέσει κανείς τις περίπλοκες σχέσεις των γονιών με τους δικούς τους γονείς, εύκολα καταλαβαίνει γιατί πολλοί νιώθουν χαμένοι, κουρασμένοι και προβληματισμένοι. Η Dr Becky αναλύει τις αρχές και τους κανόνες της φιλοσοφίας της, εξετάζει συγκεκριμένα θέματα, όπως την αδελφική αντιζηλία, το άγχος του αποχωρισμού, τις εκρήξεις θυμού, κ.ά., με στόχο να βοηθήσει τους γονείς να ξεπεράσουν την αβεβαιότητά τους, να πάψουν να κατηγορούν τον εαυτό τους και να μεγαλώσουν παιδιά με αυτοπεποίθηση και αποφασιστικότητα.
ΔΙΑΒΑΣΕ ΑΚΟΜΑ: Το παιδί μου δεν έχει φίλους. Τι να κάνω;
