O Στρατής Ταυλαρίδης ανήκει στη γενιά των καλλιτεχνών που ξεκίνησε να δημιουργεί στο ασφυκτικό πλαίσιο της οικονομικής κρίσης. Οι πιθανότητες να μπορούσε να ζήσει από την τέχνη ήταν μηδαμινές, αλλά επιστράτευσε την αισιοδοξία του και δούλεψε σκληρά για να πατήσει στα πόδια του και να γίνει σήμερα ένας βραβευμένος δημιουργός που εκθέτει τα έργα του σε όλη την Ευρώπη. Χρησιμοποιώντας την τεχνική του papercut, δημιουργεί διάτρητα έργα τέχνης και εγκαταστάσεις μεγάλης κλίμακας από χειροποίητα χαρτιά λίγων γραμμαρίων, τα οποία κόβει με χειρουργικό νυστέρι. Στη συνέντευξή του στο utopia zone μιλά για τους ανοιχτούς ορίζοντές που απαιτεί η τέχνη ώστε «ο,τιδήποτε τρελό μου έρθει στο μυαλό να προσπαθήσω να το υλοποιήσω», τα εμπόδια που υπάρχουν στην Ελλάδα για έναν νέο καλλιτέχνη, τον έρωτα, τη συγκίνηση της δημιουργίας και τα βήματα προς τα πίσω που χρειάζεται να κάνεις κάποιες φορές για να πετύχεις το «μεγάλο άλμα» μπροστά. 

• Πώς ξεκίνησε το ταξίδι σου στην τέχνη;

Γεννήθηκα και μεγάλωσα στα Nέα Μάλγαρα, ένα χωριό κοντά στη Θεσσαλονίκη. Από μικρή ηλικία η δημιουργική μου φύση ήταν εμφανής. Όταν τελείωνα το δημοτικό σχολείο, συνάντησα τον σπουδαίο δάσκαλό μου, ο οποίος αντιλήφθηκε τις μαθησιακές μου δυσκολίες και ουσιαστικά με απάλλαξε από τα καθήκοντα ενός τυπικού μαθητή, παρακινώντας με να δουλέψω σε έναν τομέα που αισθανόμουν πιο άνετα, τη ζωγραφική. Μου τόνωσε την αυτοπεποίθηση και μου έδωσε ξαφνικά ένα σημαντικό ρόλο μέσα στον “μικρόκοσμο” της τάξης. Η έμπνευση και η καθοδήγηση από εκπαιδευτικούς συνεχίστηκε και στο Τεχνικό Λύκειο Γραφιστικών Εφαρμογών που φοίτησα. Εκεί μου έμαθαν να μη σταματάω να κάνω αυτό που με εκφράζει και να δουλέψω σκληρά για τα όνειρά μου, υποδεικνύοντάς μου ουσιαστικά τον δρόμο για τη Σχολή Καλών Τεχνών που ακολούθησα.

• Πότε είπες «αυτό είναι! Αυτό θα κάνω και θα δημιουργώ στη ζωή μου!»;

Από παιδί περνούσα πολύ χρόνο παίζοντας. Κατασκεύαζα μόνος μου τα παιχνίδια μου. Δεν μου αρκούσε το έτοιμο παιχνίδι, ήθελα το κάτι παραπάνω. Φτάνοντας στην εφηβεία, ουσιαστικά αναγκάστηκα να αφήσω πίσω μου τα παιχνίδια και να βρω μια άλλη ασχολία που να με κάνει το ίδιο χαρούμενο. Σε αυτή την αναζήτηση συναντήθηκα με τη ζωγραφική. Εκεί κατάλαβα ότι μπορώ να περνάω όλο μου το χρόνο δημιουργώντας. Αυτό είναι για μένα η ζωή μέσα στην τέχνη. Ένα παιχνίδι ανάμεσα στο παιδί και τον ενήλικα, με τη συγκίνηση να είναι η αφορμή της δημιουργίας ενός έργου τέχνης.

• Ποιο ήταν το μεγαλύτερο εμπόδιο που βρήκες στον δρόμο σου;

Ανήκω στη γενιά που, τελειώνοντας τις σπουδές, βγήκαμε σε μια αγορά που βρισκόταν σε οικονομική κρίση, πολιτική αστάθεια, capital controls κ.α. Καταλαβαίνεις, λοιπόν, πόση πίστη και επιμονή χρειάζεται όποιος επιλέγει αυτόν τον δρόμο, γνωρίζοντας ότι το ποσοστό των καλλιτεχνών παγκοσμίως που ζουν από την τέχνη τους αποκλειστικά είναι πολύ μικρό. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ένας νέος δημιουργός να πρέπει να χωρίσει την ημέρα του ανάμεσα σε ένα επάγγελμα που του εξασφαλίζει τα έξοδά του και το καλλιτεχνικό του έργο. Η συγκυρία που βιώνουμε είναι αρκετά δύσκολη, όταν το μεγαλύτερο εμπόδιο είναι το ίδιο το κράτος, ως νέος όμως και ως δημιουργός νιώθω ότι οφείλω να είμαι αισιόδοξος και να κοιτάζω το μέλλον θετικά. 

• Τι σημαίνει να είσαι Έλληνας διεθνής καλλιτέχνης;  

Ο κάθε άνθρωπος κουβαλάει τη δική του ιστορία, η οποία διαμορφώνεται σύμφωνα με τον τόπο του και τα βιώματά του. Oι άνθρωποι της τέχνης όμως, μιλάμε μια κοινή γλώσσα και για αυτό, όπου και να βρεθώ αισθάνομαι ότι βρίσκομαι μέσα σε ένα οικείο περιβάλλον. Υπάρχει μια λεπτή «συγγένεια» ανάμεσά μας και αυτό είναι απ’ τα πιο όμορφα πράγματα που έχω συναντήσει.

• Έχεις εκθέσεις τα έργα σου σε όλη την Ευρώπη, έχεις βραβευτεί στο εξωτερικό και στην Ελλάδα – πρόσφατα από το ίδρυμα Μαμιδάκη μαζί με την Ειρήνη Μίγα και την Κατερίνα Νάκου. Πού βρήκες μεγαλύτερη ελευθερία και ενθάρρυνση να δημιουργήσεις;   

Για εμένα η δημιουργία τέχνης εμπεριέχει ελευθερία. Για να μπορέσω να δημιουργήσω ένα νέο έργο, απαραίτητο συστατικό είναι οι ορίζοντές μου να είναι ανοιχτοί και ο,τιδήποτε τρελό μου έρθει στο μυαλό να προσπαθήσω να το υλοποιήσω. Μέχρι τώρα στην καλλιτεχνική μου πορεία, είτε στην Ελλάδα είτε στο εξωτερικό, δεν μπορώ να πω ότι έχω αντιμετωπίσει δυσκολίες πάνω στο κομμάτι της δημιουργίας και της έκφρασης. Είμαι πάντα ελεύθερος όταν δημιουργώ.

• Μπορεί στην εποχή μας να δημιουργηθεί τέχνη χωρίς ενίσχυση προγραμμάτων, ιδρυμάτων και χορηγιών;

Γίνονται πολλές προσπάθειες από πολλούς φορείς και μεγάλα ιδρύματα, ώστε η Αθήνα να μπει στο χάρτη της παραγωγής σύγχρονης τέχνης και αυτό είναι ενθαρρυντικό. Για να μπορέσεις να δημιουργήσεις κάτι που σε εκφράζει δε χρειάζονται χρήματα. Μπορείς να το κάνεις και με τον πιο απλό τρόπο. Το δύσκολο στις μέρες μας είναι να μπορέσει ένας νέος δημιουργός σε αυτή τη χώρα, η οποία δεν εκτιμά τους καλλιτέχνες της, να πατήσει στα πόδια του και να κάνει τα όνειρά του πραγματικότητα. Αυτό είναι αρκετά πολύπλοκο, αλλά όχι ακατόρθωτο.

• Οι δημιουργίες σου έχουν πολλή τεχνική. Ποιες δεσμεύσεις και ποιες ελευθερίες σου προσφέρει το χαρτί;  

Το χαρτί μου έδωσε απλόχερα όλα αυτά που έψαχνα, ώστε να μπορέσω να εκφράσω τη λεπτότητα, την κίνηση και την ευαισθησία των θεμάτων που με απασχολούν. Το χαρτί μου προσφέρει τρομερή ευελιξία και μου δίνει τη δυνατότητα να εξελίσσω και να μεταλλάσσω την τεχνική μου συνεχώς. Η τεχνική του paper cut απαιτεί πολύωρη χειρωνακτική εργασία, πειθαρχία και συγκέντρωση για την παραγωγή ενός έργου τέχνης, πρακτικές που τις συναντάμε συνήθως σε ασιατικούς πολιτισμούς με πολλά στοιχεία επηρεασμένα από τον διαλογισμό.

• Σε απασχολεί η «ευθραυστότητα» των έργων σου; Ζηλεύεις, για παράδειγμα,  έναν γλύπτη μαρμάρου ή μετάλλου, που το έργο του αντέχει στις δυσκολίες; 

Ως δυτικοί έχουμε την εντύπωση ότι το χαρτί είναι κάτι το αναλώσιμο, χωρίς μεγάλη αντοχή στο χρόνο. Αυτό συμβαίνει γιατί η δημιουργία του χαρτιού είναι πολύ μακριά από την κουλτούρα μας. Ξέρουμε να το χρησιμοποιούμε αλλά δε γνωρίζουμε τίποτα για αυτό. Τα χειροποίητα χαρτιά έχουν μεγάλη αντοχή στο χρόνο. Η εξέλιξη της ανθρωπότητας οφείλει πολλά στο χαρτί. Ό,τι γίνεται πάνω στο χαρτί μένει.

• Βάζεις έναν στόχο και τον παλεύεις μέχρι τέλους ή προσπερνάς, βάζοντας νέους στόχους;

Βάζω στόχους, αλλά τους χρησιμοποιώ απλά ως πυξίδα, ώστε να βρίσκομαι στη κατεύθυνση που με ενδιαφέρει. Στην πορεία για τον στόχο σου θα βρεις και δυσκολίες. Είμαι της άποψης ότι πολλές φορές για να κάνεις “το μεγάλο άλμα” πρέπει να πας πίσω και να πάρεις φόρα. Αν πάλι δεν βγει το πλάνο, αλλάζεις δρόμο αλλά όχι στόχο. Ίσως να υπάρχει κάτι πιο ενδιαφέρον από μια άλλη διαδρομή.

• Δημιουργία και έρωτας. Δημιουργείς καλύτερα όταν είσαι ερωτευμένος ή ο έρωτας μπορεί να απορροφήσει τη δημιουργικότητα;

Η δημιουργία για εμένα εμπεριέχει ελευθερία. Στον έρωτα είσαι δέσμιος από τον ίδιο σου τον εαυτό. Όμως, ως αφετηρία για τη δημιουργία ενός έργου έχω πάντα τη συγκίνηση, από όπου κι αν προέρχεται.

• Αθήνα ή Θεσσαλονίκη; Θα μπορούσε η Θεσσαλονίκη να ήταν το κέντρο της τέχνης στην Ελλάδα;

Είναι αρκετά δύσκολο να συμβεί κάτι τέτοιο. Για το μέγεθος της Θεσσαλονίκης γίνονται πολλά πράγματα, όμως το δυναμικό κοινό της πόλης είναι μικρό.

Στην Αθήνα ζω λίγο περισσότερο από μία δεκαετία και την γνώρισα στην πιο άσχημη περίοδό της, μέσα στην οικονομική κρίση. Αυτή τη στιγμή όμως, η Αθήνα και οι κάτοικοί της έχουν “κάτι” να πουν. Υπάρχουν περισσότερες δυνατότητες για να μπορέσεις να βρεις το χώρο σου μέσα σε αυτή την μεγάλη πόλη. Είναι μια πόλη που δεν είναι όμορφη, αλλά στα μάτια μου είναι γοητευτική.

• Εάν ένα τζίνι μπορούσε να πραγματοποιήσει μία επιθυμία σου για την Αθήνα, τι θα άλλαζες στην πόλη;

Θα ζητούσα να θυμίσει στους ανθρώπους αυτής της πόλης το αγαθό της υπομονής. Να ξυπνούσαμε ένα πρωινό και οι άνθρωποι να είχαν ξανά στη ζωή τους ηρεμία και ενσυναίσθηση, η οποία απουσιάζει σε αυτούς τους καιρούς.

• Ποιες πέντε λέξεις σε περιέχουν και σε περιγράφουν καλύτερα;

Θα αρκεστώ σε τρεις. Παρατηρητικός, επίμονος και εργατικός.

• Πώς και πού βλέπεις τον εαυτό σου σε 10 χρόνια από σήμερα; 

Δε μπορώ να με φανταστώ μόνο σε ένα συγκεκριμένο σημείο του πλανήτη στατικό.

Με φαντάζομαι όμως να βρίσκομαι σε μία αρμονική επαφή με τον εαυτό μου και να μπορώ να δημιουργώ και να εκφράζομαι.

TRIVIA

Ο Στρατής Ταυλαρίδης γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1990, είναι απόφοιτος της Σχολής Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ 2013). Έχει εκθέσει ατομικά σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Εκπροσώπησε την Ελλάδα στην “Izmir Mediterranean Biennal” το 2023 και στη “15th Biennale de la Mediterranée” το 2011. Έχει βραβευτεί σε ελληνικούς και ευρωπαϊκούς διαγωνισμούς με το βραβείο τέχνης του Ιδρύματος G. & A. Mamidakis Foundation (2024), στο «ΠΑΜΕ ΑΠΕΝΑΝΤΙ» ΑΡΣΙΣ (2012) και στο HULDA
FESTIVAL (2011) κ.α. Συμμετείχε στις: Art Fair ”Tom of Finland Art & Culture Fail” (2023), “Rome International Art Fair” (2021), “London Art Fair” (2015), “Art Athina” (2014). Έχει εκθέσει ομαδικά σε, Αγγλία, Γερμανία, Ιταλία, Σερβία, Τουρκία και Ελλάδα. Σήμερα ζει και εργάζεται στην Αθήνα.